Сингапур, 2015 оны 1 д?гээр сарын 26 – 2000-2010 оны хооронд З??н Азид 200 шахам сая х?н хот суурин газарт шилжин суурьшсан – Дэлхийн банкнаас ?н??д?р гаргаж байгаа шинэ ?г?гд?л??р бол энэ нь дэлхийн хамгийн олон х?н амтай зургаа дахь нэг орны х?н амын тоо байж болох юм.
З??н Азийн тухайд хот суурин газар болон тэнд оршин суугаа х?н амын талаархи ?г?гд?лийн харьцуулалтыг ул суурьтай анх удаа хийсэнээр ?с?лт х?гжлийн т?л?в байдал, цар х?рээг сайн мэддэг засгийн газрууд болон орон нутгийн удирдагчид хотжилтыг х?гж??лэх эрхээ эдлэсэнээр – б?х х?м??ст боломжийг бий болгох юм.
“З??н Азийн хувьд хотжилт хурдаа авч байгаа нь тодорхой сорилт болж байгаа н?хц?лд ?нэлж цэгнэж чадахг?й байгаа з?йлээ удирдан чил??лж бид чадахг?й” гэж З??н Ази, Номхон далайн б?сийн дэд ер?нхийл?гч Аксел ван Тротсенберг хэлсэн. “Хотын х?гжлийн ?р шимийг улам б?р тоо нь нэмэгдсээр байгаа хотыг зорин ирж байгаа иргэд, ялангуяа ядуус х?ртэх боломжийн талаар хотын удирдлага ил?? сайн ойлгож, тодорхой ?йл ажиллагаа явуулахад нь туслах зорилгоор энэх?? ?г?гд?лийг мэдээлж байгаа юм.”
“З??н Азийн хот суурин газруудын ??рчл?лт: Арван жилийн орон зайн ?с?лтийн хэмжилт” нэртэй с??лийн илтгэлд хийсэн д?н шинжилгээнээс ?зэхэд, судалгаанд хамруулсан арван жилд З??н Азийн хот суурин газрын хамрах газар нутгийн хэмжээ жилд дундачаар 2.4 хувиар тэлж, 2010 он гэхэд 134,800 хавтгай д?рв?лжин км болсон.
Хот суурин газрын х?н амын жилийн дундач ?с?лт 3.0 хувь байсан нь ??нээс ил?? хурдацтай явж ирсэн ба 2010 онд 778 сая х?нээр нэмэгдсэн нь дэлхийн аль ч б?с нутгаас дээг??р байгаа юм. Бусад эх сурвалжаас ?зэхэд, Европын хотуудын хувьд х?н ам ийм хэмжээгээр нэмэгдэхэд 50 гаруй жилийн хугацаа шаардагдах ажээ.
Хотжилт болон орлогын ?с?лт шууд ш?тэлцээтэй б?г??д б?с нутгийн хэмжээнд хотын оршин суугчдийн тоо нэмэгдэхийн хэрээр нэг х?нд ноогдох эдийн засгийн б?тээгдэх??н хэрхэн ?с?ж ирсэнийг илтгэлд харуулсан.
З??н Азийн б?с нутгат 100,000-аас дээш х?н амтай 869 от суурин байна гэж илтгэлд тэмдэглэсэн. 10 саяас дээш х?н амтай тэдгээр хот сууринд Хятадын Перл голын бэлчир, Шанхай, Бээжин; Японы Токио, Осака; Жакарта, С??л, Манил орж байна. Хятадын Перл голын бэлчир газар нь хамрах газар нутаг болон х?н амын тоогоор Токиог г?йцэж т?р??лээд, дэлхийн хамгийн том хот суурин газар болсон байна
??ний зэрэгцээ, харьцангуй жижиг хот суурин газрууд ч нэлээд тэлж ирсэн. 572 хамгийн жижиг хот суурин – 100,000-аас 500,000 х?н амтай, т??нчилэн 1 саяас 5 сая х?н амтай дунд хэмжээний 106 хот суурин х?рээгээтэлж, тэдгээрийн газар нутгийн нийт хэмжээ нь найман мега хотуудын талбайн хэмжээнээс давж ирсэн. Ийнх?? ?рг?жин тэлсэний онцлог нь гэвэл хот суурингийн х?н амын суурьшил улам нягтарч, хэрэв сайн менежмент хийж чадвал орчиндоо нааштай н?л?? ?з??лж, иргэдэд х?ргэх ?йлчилгээ улам т?ргэн шуурхай болно.
Гэхдээ, ийнх?? ?рг?жин тэлсэнээр 350 шахам суурин газрууд орон нутгийн засаг захиргааны газар нутгийн хил хязгаар дотор тархан бий болж улмаар том хотуудыг хэсэглэн хуваах байдалд х?ргэх сорилтыг бий болгодог. Зарим тохиолдолд, хэд хэдэн жижиг хот суурин нэгдэж нэг нэгжийг бий болгох ч ??р ??рийн гэсэн засаг захиргааг хадгалан ?лдэх байдал ч гардаг.
З??н Азийн ?нг? т?рхийг хотжилт ??рчилж, н?хц?л байдлыг засгийн газрууд болон орон нутгийн захиргаа б?рэн т?гс ойлгож, хэрхэн хандахыг эрэлхийлж байгаа ч гэсэн улс орон б?р хот суурин болон х?н амын талаар янз б?рийн тодорхойлолтыг ашигладаг учир олон улсын жишигт харьцуулан ?зэх ?г?гд?л хомс байгаа нь бэрхшээл учруулж байна.
Хотжилтын хандлагын талаар нэгдмэл ойлголтод х?рэх ??днээс х?н амын тархалтын загварчлал болон нийт х?н амын суурьшилийн зураглалыг хиймэл дагуулын зураг болон технологийн аргыг ашиглан одоогийн тулгарч байгаа энэ сорилтыг даван туулах шинэ цуврал ?г?гд?л??дийг гаргасан. Энэ арга нь хаана хотжилт явагдаж байгаа, хэр хурдацтай ?рн?ж байгаа болон х?н амын ?с?лт, хот суурингийн газар нутгийн тэлэлт хоёрын харилцан ш?тэлцээний талаар байнга тодорхойлон гаргаж байх юм.
“Хотуудыг нэгэнтээ байгуулж, тэдгээрийн суурьшилийн хэлбэр болон газар ашиглалтын хэв загвар т?л?вшиж, цаашид ?е улиран хэвших болно” гэж Дэлхийн банкны группын Нийгэм, хот, х?д?? болон дэлхийн практикийн асуудал хариуцсан захирал Марисела Монтолию Муноз хэлсэн. “Хот суурин тэлж байгаа хандлагын талаархи ойлголтыг г?нзгийр??лэхэд ?г?гд?л??дийн чанарыг сайжруулах асуудал нэн чухал б?г??д хурдацтай хувьсан ??рчл?гд?ж байгаа н?хц?л байдал, иргэдэд х?ргэх ?йлчилгээ, тэдний ажил эрхлэлт болон орон сууцны асуудлын х?ртээмжийг хангах замаар иргэдийн тогтвортой амьжиргааг дэмжих талаар бодлого боловсруулагчид нухацтай мэдээлэлд тулгуурлан шийдвэр гаргахад нь чухал байх болно.”
Хэдийгээр хотжилтын ?йл явц хурдацтай явагдаж байгаа ч гэсэн, ?г?гд?л??дээс хархад З??н Азийн нийт б?с нутгийн д?нг?ж нэг х?рэхг?й хувь нь хот сууринд хармагдаад байгаа ба нийт х?н амын нь д?нг?ж 36 хувь нь хотод амьдарч байна – энэ нь б?с нутгийн хот ?рг?жин тэлэх ?йл явц д?нг?ж эхлэлийн шатандаа байна. Б?с нутагт ?рн?ж байгаа хотжилтын ?йл явц нь зах зээлийн х?чин з?йлээс ихээхэн хамааралтай байгаа тул энэ ?йл явц тууштай б?г??д оролцоог хангасан байхад ?ндэсний болон хотын т?вшинд бодлого боловсруулагчдийн г?йцэтгэх ??рэг чухал байх болно:
1. Ирээд?йн орон зайн тэлэлтэд бэлтгэлтэй байх – ??днээс газар ашиглалтыг удирдах, газар ч?л??л?х болон дахин т?л?вл?лт хийх, барилга байгууламж барих эрхийг хувууриьлах болон шилж??лэх зэрэг механизмыг хэрэглэх замаар хот суурин ?рг?жих явцыг ?р д?нтэй хэрэгж??лэхэд газар х?рэлцээтэй байх н?хцлийг б?рд??лэх;
2. Хотжилт эдийн засгийн хувьд ?р ашигтай х?гжих н?хцлийг хангах – ??днээс ?ндэсний хэмжээний хотжилтын стратеги боловсруулах, том, жижиг болон дунд хэмжээний хотуудын эдийн засгийн т?р?лжилтийг ханган бэхж??лэх замаар хотын х?гжлийн тогтолцооны б?х асуудлыг цогцоор шийдвэрлэх;
3. Хотжилтын ?йл явцад оролцоог хангах – ??днээс эдийн засгийн боломж бололцооны х?ртээмжийн тэгш бус байдлыг бууруулахын тулд орон зайн ?с?лт тэлэлтийг т?л?вл?х;
4. Хотжилтын тогтвортой х?гжлийг дэмжих - хотын х?н амын нягтрал ?нд?р газруудын байршилийг з?в сонгон т?л?вл?х ба амьдарч болохуйц, ээлтэй найрсаг орчны зохицлыг б?рд??лэх;
5. Хотын ?йл ажиллагааны нэгдмэл байдлыг сарниулахг?й байх – ??днээс б?сийн нутгийн захиргаа болон бусад механизмыг ашиглан хотын засаг захиргааны нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд иргэдэд ?з??лэх ?йлчилгээний уялдаа холбоог зохицуулах.
“Хотын ??рчл?лт, х?н амын нягтрал, засаг захиргааны ?йл ажиллагааны зохицуулалтыг з?в хийж чадсанаар хэт ядууралд цэг тавьж, х?ртээмжтэй дэвшил х?гжлийг хангахад д?х?м ?з??лнэ”гэж Дэлхийн банкны группын Нийгэм, хот, х?д?? болон дэлхийн практикийн асуудал хариуцсан менежер Абхас Жха хэлсэн байна.
------------------------------
З??н Азийн хотуудын тэлэлтийг тоогоор харуулав (2000-2010)
| 200 сая | З??н Азийн хотуудын оршин суугчдийн тоо нэмэгдсээр дэлхийн хамгийн олон х?нтэй 6 дахьтом орны х?н амны тоотой тэнцэж байна. |
| 42 сая | Дэлхийн хамгийн том хот суурин газар болох Перл голын бэлчир газрын х?н амын тоо нь Аргентинь Австрали, Канад, Малайзын х?н амын тооноос давж байна. |
2.4 % |
Хот суурин ы газрын хэмжээний жилийн дундач тэлэлт |
1% |
Хот суурины газрын хэмжээ 2010 оны байдлаар |
36% |
2000 онд хот суурин газрын х?н амын ?с?лт 29 хувь байсан бол 2010 онд х?рсэн хувь |
869 |
100,000-аас дээш х?н амтай хот суурингуудын тоо |
--------
Судалгааг Австралийн тусламжийн т?слийн х?рээнд хийсэн.
Илтгэлий б?рэн эхтэй дараахь вэбсайтаас танилцана уу: http:\\www.worldbank.org\eap\MeasuringUrbanExpansion
