WASHINGTON, 17 Kas?m 2021 ¡ª D¨¹?¨¹k ve orta gelirli ¨¹lkelere i??i d?vizi ak??lar?n?n 2021 y?l?nda y¨¹zde 7,1 gibi g¨¹?l¨¹ bir oranda artarak 587 milyar ABD$¡¯na ula?aca?? ?ng?r¨¹l¨¹yor. D¨¹nya Bankas?¡¯n?n bug¨¹n yay?nlanan G?? ve Kalk?nma Raporunda yer alan tahminlere g?re, bu art?? oran? daha ?nceki tahminlerden daha g¨¹?l¨¹ bir ak??a i?aret ediyor ve COVID-19 kaynakl? ciddi bir k¨¹resel resesyona ra?men i??i d?vizlerinin sadece y¨¹zde 1,9 oran?nda darald??? 2020 y?l?ndaki dayan?kl? performans? izliyor.
Ge?ti?imiz y?l?n ard?ndan bu y?l da, d¨¹?¨¹k ve orta gelirli ¨¹lkelere (?in hari?) i??i d?vizi ak???n?n, do?rudan yabanc? yat?r?m (DYY) ile yurtd??? kalk?nma yard?m? (ODA) toplam?n? ge?mesi bekleniyor. Bu durum, i??i d?vizlerinin, g??menlerin geldikleri ¨¹lkelerdeki ekonomik s?k?nt? d?nemlerinde g?da, sa?l?k ve e?itim gibi temel kalemlere yap?lan hanehalk? harcamalar?n? destekleyerek kritik bir can suyu sa?lamada oynad?klar? rol¨¹n ?nemini vurgulamaktad?r.
D¨¹nya Bankas? Sosyal Koruma ve ?stihdam K¨¹resel Direkt?r¨¹ Michal Rutkowski konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? belirtti: ¡°G??menlerden gelen i??i d?vizi ak??lar?, COVID-19 krizi s?ras?nda ekonomik zorluk ya?ayan aileleri desteklemek i?in devletin uygulad??? nakit transferi programlar?n? tamamlay?c? olarak b¨¹y¨¹k bir rol oynam??t?r. Zorlanan hanehalk? b¨¹t?elerini rahatlatmak i?in i??i d?vizlerinin ak???n? kolayla?t?rmak, pandemi s¨¹recindeki k¨¹resel toparlanmay? desteklemeye y?nelik devlet politikalar?n?n kilit bir bile?eni olmal?d?r.¡±
G??menlerin, gittikleri ¨¹lkelerde uygulanan ve ekonomik faaliyeti destekleyen mali te?vik ve istihdam destek programlar?n?n da yard?m?yla, ihtiya? duyduklar? d?nemlerde ailelerini destekleme konusundaki kararl?l?klar?, i??i d?vizindeki g¨¹?l¨¹ art??a katk?da bulunan fakt?rler aras?nda ey almaktad?r. K?rfez ??birli?i Konseyi (K?K) ¨¹lkelerinde ve Rusya'da, g¨¹?lenen petrol fiyatlar? ve bunun sonucunda ekonomik faaliyette kaydedilen art?? da yurt d???na g?nderilen i??i d?vizlerindeki toparlanmay? kolayla?t?rm??t?r.
???i d?vizleri ?o?u b?lgede g¨¹?l¨¹ bir art?? kaydetmi?tir. ???i d?vizi ak??lar? Latin Amerika ve Karayipler b?lgesinde y¨¹zde 21,7, Avrupa ve Orta Asya b?lgesinde y¨¹zde 6, Orta Do?u ve Kuzey Afrika b?lgesinde y¨¹zde 7,7, G¨¹ney Asya b?lgesinde y¨¹zde 8 ve Sahra Alt? Afrika b?lgesinde y¨¹zde 4,6 artm??t?r. Do?u Asya ve Pasifik b?lgesinde i??i d?vizleri y¨¹zde 3,8 d¨¹?m¨¹?t¨¹r ancak ?in hari? tutuldu?unda b?lgede y¨¹zde 1,7'lik bir art?? kaydedilmi?tir. Latin Amerika ve Karayipler b?lgesinde, Amerika Birle?ik Devletleri'ndeki ekonomik toparlanma ve g??menlerin geldikleri ¨¹lkelerde meydana gelen do?al afetlere tepkileri ve ev sahibi ¨¹lkelerden transit g??menlere g?nderilen i??i d?vizleri gibi ilave fakt?rler sayesinde art?? istisnai derecede g¨¹?l¨¹ olmu?tur.
D¨¹nya Bankas?'n?n D¨¹nya ?ap?nda Havale Fiyatlar? Veri Taban?na g?re, uluslararas? s?n?rlar aras?nda 200 dolarl?k bir havale yapman?n maliyeti halen olduk?a y¨¹ksek seviyelerdedir; 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde havale maliyeti aktar?lan tutar?n ortalama y¨¹zde 6,4'¨¹ kadar olmu?tur. Bu tutar, 2030 y?l? i?in belirlenen S¨¹rd¨¹r¨¹lebilir Kalk?nma Hedefi olan y¨¹zde 3'l¨¹k hedefin iki kat?ndan fazlad?r. Para g?ndermenin en pahal? oldu?u b?lge Sahra Alt? Afrika b?lgesidir (y¨¹zde 8'in ¨¹zerinde), en d¨¹?¨¹k maliyetli oldu?u b?lge ise G¨¹ney Asya b?lgesidir (y¨¹zde 4,6). Veriler, i??i d?vizlerinin dijital kanallardan veya nakitten nakde hizmet sunan para havalesi kurulu?lar? ile kar??la?t?r?ld???nda, bankalar arac?l???yla para g?ndermenin maliyetinin daha y¨¹ksek olma e?iliminde oldu?unu g?stermektedir.
Raporun ba? yazar? ve KNOMAD ba?kan? Dilip Ratha konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? vurgulad?: &²Ô²ú²õ±è;¡°???i d?vizi ak??lar?ndaki toparlanma sevindirici bir haberdir. Krizin i??i d?vizi ak??lar? ¨¹zerindeki etkisi derin olmu?tur ancak neyse ki k?sa s¨¹rm¨¹?t¨¹r. ?zellikle dijital kanallar arac?l???yla ger?ekle?enler olmak ¨¹zere, i??i d?vizi ak??lar?n?n s¨¹rmesini sa?lamak i?in, g??menlerin ve havale hizmeti sa?lay?c?lar?n?n banka hesaplar?na eri?imini sa?lamak ?nemli bir gereklilik olmaya devam etmektedir. Politika m¨¹dahaleleri, ?zellikle sa?l?k hizmetlerine eri?im ve eksik ?demeden korunma alanlar?nda g??menleri kapsay?c? olmaya devam etmelidir.¡±
???i d?vizlerinin, makroekonomik tahminlere paralel olarak 2022 y?l?nda da artmaya devam etmesi ve y¨¹zde 2,6¡¯l?k bir art?? oran?na ula?mas? beklenmektedir. COVID-19 vakalar?n?n yeniden artmaya ba?lamas? ve hareketlilik k?s?tlamalar?n?n yeniden uygulamaya konulmas?, k¨¹resel b¨¹y¨¹me, istihdam ve geli?mekte olan ¨¹lkelere i??i d?vizi ak??? g?r¨¹n¨¹m¨¹ne ili?kin en b¨¹y¨¹k a?a?? y?nl¨¹ riski olu?turmaktad?r. Ekonomiler toparlan?rken mali te?vik ve istihdam destek programlar?n?n geri al?nmas? da havale ak??lar?n? azaltabilir. Ekonomilerin toparlanmas? s¨¹recinde mali, te?viklerin ve istihdam destek programlar?n?n uygulamadan kald?r?lmas? da i??i d?vizi ak??lar?n? zay?flatabilir.
B?lgeler baz?nda ???i D?vizi E?ilimleri
Do?u Asya ve Pasifik b?lgesine ger?ekle?en resmi olarak kaydedilen i??i d?vizi ak??lar?n?n 2021 y?l?nda y¨¹zde 3,8 azalarak 131 milyar dolara d¨¹?t¨¹?¨¹ tahmin edilmektedir. ?in hari? tutuldu?unda, b?lgeye yap?lan i??i d?vizi transferleri 2021 y?l?nda y¨¹zde 1,7 artm??t?r ve 2022 y?l?nda y¨¹zde 3,3 artmas? beklenmektedir. B?lgede gayrisafi yurti?i has?lan?n (GSYH) pay? olarak i??i d?vizinin en fazla gitti?i ¨¹lkeler, Tonga (y¨¹zde 43,9) , Samoa (y¨¹zde 21,1) ve Marshall Adalar? (y¨¹zde 12,8) gibi daha k¨¹?¨¹k ekonomiler olmu?tur. Havale maliyetleri: B?lgeye 200 dolar g?ndermenin ortalama maliyeti, 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde bir ?nceki ?eyre?e g?re hafif bir d¨¹?¨¹?le y¨¹zde 6,7'ye indi. B?lge i?in en d¨¹?¨¹k maliyetli be? koridorun maliyeti, ?zellikle Filipinler'e yap?lan transferler i?in olmak ¨¹zere ortalama y¨¹zde 2,7 oldu; ?te yandan ayk?r? de?er te?kil eden G¨¹ney Afrika-?in koridoru hari? olmak ¨¹zere, en y¨¹ksek maliyetli be? koridorun ortalamas? ise y¨¹zde 15 oldu.
Avrupa ve Orta Asya b?lgesine i??i d?vizi ak???n?n, 2020 y?l?nda y¨¹zde 9,2 oran?nda azald?ktan sonra, Avrupa Birli?i'ndeki g¨¹?lenen ekonomik faaliyet ve artan enerji fiyatlar? sayesinde 2021 y?l?nda y¨¹zde 6 oran?nda artarak [67] milyar dolara ula?t??? tahmin edilmektedir. ???i d?vizlerinin 2022 y?l?nda y¨¹zde 3.] oran?nda artmas? beklenmektedir. ???i d?vizleri ?u anda b?lgedeki en b¨¹y¨¹k d?? finansman kayna??n? olu?turmaktad?r. 2020 ve 2021 y?llar?nda i??i d?vizi giri?leri; do?rudan yabanc? yat?r?m, portf?y yat?r?m? ve resmi kalk?nma yard?mlar?n?n toplam?ndan daha y¨¹ksek veya e?it seviyelerde ger?ekle?mi?tir. ???i d?vizlerinin GSYH i?indeki pay? K?rg?z Cumhuriyeti ve Tacikistan'da y¨¹zde 30'un ¨¹zerinde ger?ekle?mi?tir. Havale maliyetleri: B?lgeye 200 dolar g?ndermenin ortalama maliyeti, b¨¹y¨¹k ?l?¨¹de T¨¹rkiye-Bulgaristan koridorundaki maliyetlerde ya?anan sert art???n bir yans?mas? olarak, 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde bir y?l ?nceki y¨¹zde 6,5 seviyesinden y¨¹zde 6,6'ya y¨¹kselmi?tir. Maliyetlerin y¨¹zde 1,8'den y¨¹zde 1'e d¨¹?t¨¹?¨¹ Rusya k¨¹resel olarak en d¨¹?¨¹k maliyetli g?ndericilerden birisidir.
Latin Amerika ve Karayipler b?lgesine i??i d?vizi ak??lar?, 2021 y?l?nda muhtemelen 126 milyar dolarl?k yeni bir zirveye ula?acak ve 2020 y?l?na g?re y¨¹zde 21,7 gibi sa?lam bir art?? kaydedilmi? olacakt?r. B?lgenin en b¨¹y¨¹k i??i d?vizi al?c?s? olan Meksika, b?lge toplam? i?inde y¨¹zde 42'lik (50,5 milyar dolar) bir paya sahiptir. ???i d?vizlerinin GSYH i?indeki pay?, birka? k¨¹?¨¹k ekonomi i?in y¨¹zde 20'yi a?maktad?r: El Salvador (y¨¹zde 24,1), Honduras (y¨¹zde 23,5), Jamaika, (y¨¹zde 21,8) ve Guatemala (y¨¹zde 21,2).
COVID-19 pandemisi ile Grace ve Ida kas?rgalar?n?n olumsuz etkileri, Meksika ve Orta Amerika'ya daha y¨¹ksek i??i d?vizi ak???na katk?da bulunmu?tur. ???i d?vizi ak???n?n di?er ana itici g¨¹?leri aras?nda, ?zellikle Amerika Birle?ik Devletleri olmak ¨¹zere, ev sahibi ¨¹lkelerde istihdam seviyelerindeki toparlanma ve mali ve sosyal yard?m programlar? yer almaktad?r. Meksika ve di?er ¨¹lkelerdeki transit g??men say?s?nda kaydedilen art?? ve bunlar?n ya?am ve seyahat giderlerini desteklemek i?in yurt d???ndan ald?klar? i??i d?vizleri, g¨¹?l¨¹ art???n arkas?nda ?nemli bir fakt?r olarak g?r¨¹nmektedir. 2022 y?l?nda, ?zellikle ABD i?in zay?flayan b¨¹y¨¹me g?r¨¹n¨¹m¨¹ sebebiyle i??i d?vizlerinin y¨¹zde 4,4 oran?nda artmas? beklenmektedir. Havale maliyetleri: 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde b?lgeye 200 dolar g?ndermenin maliyeti ortalama y¨¹zde 5,5 olmu?tur. Meksika, ortalama y¨¹zde 3,7¡¯lik maliyet oran? ile G20 grubunda maliyetin en d¨¹?¨¹k oldu?u al?c? ¨¹lke konumunu korumu?tur. Ancak havale maliyetleri daha k¨¹?¨¹k koridorlarda ?ok y¨¹ksek seviyelerdedir.
Orta Do?u ve Kuzey Afrika (MENA) b?lgesindeki geli?mekte olan ¨¹lkelere g?nderilen i??i d?vizlerinin, Avrupa Birli?i'ndeki (?zellikle Fransa ve ?spanya) ev sahibi ¨¹lkelerin tekrar b¨¹y¨¹me e?ilimine girmelerinin ve k¨¹resel petrol fiyatlar?nda K?K ¨¹lkelerini olumlu y?nde etkileyen art???n deste?i ile, 2021 y?l?nda tahmini olarak y¨¹zde 7,7 oran?nda artarak 60 milyar dolara ula?t??? tahmin edilmektedir. Bu art??ta en fazla belirleyici olan etkenler, M?s?r (y¨¹zde 11,5 art?? ile 33 milyar dolar) ve Fas¡¯a (y¨¹zde 16 art?? ile 8,6 milyar dolara) ak??lardaki g¨¹?l¨¹ art??lar ve bu olumlu sonu?larda ?nemli rol oynayan d?n¨¹? g??¨¹ ve transit g?? olmu?tur. Ma?rip (Cezayir, Fas ve Tunus) ¨¹lkelerine i??i d?vizi giri?leri, avro b?lgesindeki b¨¹y¨¹menin etkisiyle y¨¹zde 12 artm??t?r. Geli?mekte olan MENA ¨¹lkeleri i?in, i??i d?vizleri uzun s¨¹redir resmi kalk?nma yard?m? (ODA) do?rudan yabanc? yat?r?m (DYY) ve portf?y sermaye ve bor? ak??lar? aras?nda en b¨¹y¨¹k d?? kaynak ak??? kayna??n? olu?turmu?tur. 2022 y?l?na ili?kin i??i d?vizi g?r¨¹n¨¹m¨¹, COVID-19'dan kaynaklanan riskler nedeniyle y¨¹zde 3,6 gibi daha d¨¹?¨¹k bir art?? oran?na i?aret etmektedir. Havale maliyetleri: MENA b?lgesine 200 dolar g?ndermenin maliyeti, bir y?l ?nce y¨¹zde 8,4 iken 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde ?nemli bir d¨¹?¨¹? ile y¨¹zde 7,6'ya inmi?tir.
G¨¹ney Asya b?lgesine g?nderilen i??i d?vizlerinin 2021 y?l?nda yakla??k y¨¹zde 8¡¯lik bir art?? ile 159 milyar dolara ula?t??? tahmin edilmektedir. Y¨¹ksek petrol fiyatlar? ekonomik toparlanmaya yard?mc? olmu? ve G¨¹ney Asya'daki g??menlerin yar?s?ndan fazlas?n? istihdam eden K?K ¨¹lkelerinden gelen i??i d?vizlerinde ani bir art?? sa?lam??t?r. ABD'deki ekonomik toparlanma ve te?vik programlar? da art??a katk?da bulunmu?tur. Hindistan'da i??i d?vizleri 2021 y?l?nda tahmini y¨¹zde 4,6 artarak 87 milyar dolara ula?m??t?r. Pakistan, 2021 y?l?nda y¨¹zde 26'l?k bir art?? ile 33 milyar dolarl?k i??i d?vizi giri?i sa?layarak yine rekor bir seviyeye ula?m??t?r. Ortak s¨¹r¨¹kleyici etkenlere ek olarak, devletin resmi kanallar arac?l???yla d?viz aktar?m?n? desteklemek i?in olu?turdu?u Pakistan ???i D?vizi Giri?imi b¨¹y¨¹k miktarlarda i??i d?vizi giri?i sa?lam??t?r. ?te yandan, 2021 y?l?nda Afganistan'?n k?r?lgan durumu, Pakistan'daki Afgan m¨¹ltecilere ve Afganistan'daki ailelere y?nelik i??i d?vizi ak??lar? i?in beklenmeyen bir sebep olarak ortaya ??km??t?r. ???i d?vizleri, 2021 y?l?nda do?rudan yabanc? yat?r?mlar?n iki kat?ndan daha b¨¹y¨¹k bir giri? ile b?lge i?in bask?n d?viz kayna?? olmu?tur. Havale maliyetleri: G¨¹ney Asya, y¨¹zde 4,6 ile d¨¹nyadaki di?er t¨¹m b?lgelerden daha d¨¹?¨¹k ortalama maliyete sahiptir. Ancak resmi kanallardan G¨¹ney Asya'ya para g?ndermek, halen pop¨¹lerli?ini koruyan gayri resmi kanallara g?re pahal? durumad?r. Maliyet d¨¹?¨¹r¨¹c¨¹ politikalar, hem g??menler hem de G¨¹ney Asya h¨¹k¨¹metleri taraf?ndan memnuniyetle kar??lanacak bir kazan-kazan durumu yaratacakt?r.
Sahra Alt? Afrika b?lgesine i??i d?vizi ak??lar? 2021 y?l?nda yeniden y¨¹kselmeye ba?lad? ve y¨¹zde 4,6¡¯l?k art?? oran? ile 44 milyar dolara ula?t?. B?lgenin en fazla i??i d?vizi alan ¨¹lkesi olan Nijerya, i??i d?vizi giri?lerini bankac?l?k sistemine y?nlendirmeyi ama?layan politikalar?n giderek artan etkisi sebebiyle, i??i d?vizi ak??lar?nda ?l?ml? bir toparlanma ya?amaktad?r. ???i d?vizi giri?lerinin GSYH i?indeki pay?n?n ?nemli d¨¹zeylerde oldu?u ¨¹lkeler aras? da Lesoto (y¨¹zde 18,1), Gambiya (y¨¹zde 16,4), Cabo Verde (y¨¹zde 13,5) ve Komor Adalar? (y¨¹zde 12,3) yer almaktad?r. 2022 y?l?nda, Avrupa ve Amerika Birle?ik Devletleri'nde devam eden ekonomik toparlanma sayesinde i??i d?vizi giri?lerinin y¨¹zde 5,5 oran?nda artmas? beklenmektedir. B?lgede a??lanan n¨¹fusun oran?n?n y¨¹zde 5'in alt?nda oldu?u d¨¹?¨¹n¨¹ld¨¹?¨¹nde, COVID-19 delta varyant?n?n yay?lmas?na ba?l? olarak ?nemli d¨¹zeyde a?a?? y?nl¨¹ riskler de mevcuttur. Havale maliyetleri: Havale maliyetleri 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?i itibariyle ortalama y¨¹zde 8 d¨¹zeyindeydi, ancak baz? koridorlarda ?ok daha y¨¹ksek seviyelerdeydi. B?lge i?i g??, s?n?r ?tesi g??¨¹n y¨¹zde 70'inden fazlas?n? olu?turmas?na ra?men, kay?tl? ak??lar?n miktar?n?n k¨¹?¨¹k olmas? ve karaborsa d?viz kurlar?n?n kullan?lmas? sebebiyle maliyetler y¨¹ksektir.
G?? ve i??i d?vizi e?ilimlerinin ayr?nt?l? analizlerine ve adreslerinden ula?abilirsiniz. G?? ve Kalk?nma Raporu-35 D¨¹nya Bankas?¡¯n?n g?zetti?i g??le ili?kili S¨¹rd¨¹r¨¹lebilir Kalk?nma Hedeflerinde ya?anan geli?meleri ?n plana ??karmaktad?r: i??i d?vizlerinin GSYH i?indeki y¨¹zdelik pay?n?n artt?r?lmas? (G?sterge 17.3.2), i??i d?vizlerinin havale maliyetlerinin d¨¹?¨¹r¨¹lmesi (G?sterge 10.c.1) ve i?e alma maliyetlerinin d¨¹?¨¹r¨¹lmesi (G?sterge 10.7.1).
