WASHINGTON, 17 Kas?m 2021 — Dü?ük ve orta gelirli ülkelere i??i d?vizi ak??lar?n?n 2021 y?l?nda yüzde 7,1 gibi gü?lü bir oranda artarak 587 milyar ABD$’na ula?aca?? ?ng?rülüyor. Dünya Bankas?’n?n bugün yay?nlanan G?? ve Kalk?nma Raporunda yer alan tahminlere g?re, bu art?? oran? daha ?nceki tahminlerden daha gü?lü bir ak??a i?aret ediyor ve COVID-19 kaynakl? ciddi bir küresel resesyona ra?men i??i d?vizlerinin sadece yüzde 1,9 oran?nda darald??? 2020 y?l?ndaki dayan?kl? performans? izliyor.
Ge?ti?imiz y?l?n ard?ndan bu y?l da, dü?ük ve orta gelirli ülkelere (?in hari?) i??i d?vizi ak???n?n, do?rudan yabanc? yat?r?m (DYY) ile yurtd??? kalk?nma yard?m? (ODA) toplam?n? ge?mesi bekleniyor. Bu durum, i??i d?vizlerinin, g??menlerin geldikleri ülkelerdeki ekonomik s?k?nt? d?nemlerinde g?da, sa?l?k ve e?itim gibi temel kalemlere yap?lan hanehalk? harcamalar?n? destekleyerek kritik bir can suyu sa?lamada oynad?klar? rolün ?nemini vurgulamaktad?r.
Dünya Bankas? Sosyal Koruma ve ?stihdam Küresel Direkt?rü Michal Rutkowski konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? belirtti: “G??menlerden gelen i??i d?vizi ak??lar?, COVID-19 krizi s?ras?nda ekonomik zorluk ya?ayan aileleri desteklemek i?in devletin uygulad??? nakit transferi programlar?n? tamamlay?c? olarak büyük bir rol oynam??t?r. Zorlanan hanehalk? büt?elerini rahatlatmak i?in i??i d?vizlerinin ak???n? kolayla?t?rmak, pandemi sürecindeki küresel toparlanmay? desteklemeye y?nelik devlet politikalar?n?n kilit bir bile?eni olmal?d?r.”
G??menlerin, gittikleri ülkelerde uygulanan ve ekonomik faaliyeti destekleyen mali te?vik ve istihdam destek programlar?n?n da yard?m?yla, ihtiya? duyduklar? d?nemlerde ailelerini destekleme konusundaki kararl?l?klar?, i??i d?vizindeki gü?lü art??a katk?da bulunan fakt?rler aras?nda ey almaktad?r. K?rfez ??birli?i Konseyi (K?K) ülkelerinde ve Rusya'da, gü?lenen petrol fiyatlar? ve bunun sonucunda ekonomik faaliyette kaydedilen art?? da yurt d???na g?nderilen i??i d?vizlerindeki toparlanmay? kolayla?t?rm??t?r.
???i d?vizleri ?o?u b?lgede gü?lü bir art?? kaydetmi?tir. ???i d?vizi ak??lar? Latin Amerika ve Karayipler b?lgesinde yüzde 21,7, Avrupa ve Orta Asya b?lgesinde yüzde 6, Orta Do?u ve Kuzey Afrika b?lgesinde yüzde 7,7, Güney Asya b?lgesinde yüzde 8 ve Sahra Alt? Afrika b?lgesinde yüzde 4,6 artm??t?r. Do?u Asya ve Pasifik b?lgesinde i??i d?vizleri yüzde 3,8 dü?mü?tür ancak ?in hari? tutuldu?unda b?lgede yüzde 1,7'lik bir art?? kaydedilmi?tir. Latin Amerika ve Karayipler b?lgesinde, Amerika Birle?ik Devletleri'ndeki ekonomik toparlanma ve g??menlerin geldikleri ülkelerde meydana gelen do?al afetlere tepkileri ve ev sahibi ülkelerden transit g??menlere g?nderilen i??i d?vizleri gibi ilave fakt?rler sayesinde art?? istisnai derecede gü?lü olmu?tur.
Dünya Bankas?'n?n Dünya ?ap?nda Havale Fiyatlar? Veri Taban?na g?re, uluslararas? s?n?rlar aras?nda 200 dolarl?k bir havale yapman?n maliyeti halen olduk?a yüksek seviyelerdedir; 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde havale maliyeti aktar?lan tutar?n ortalama yüzde 6,4'ü kadar olmu?tur. Bu tutar, 2030 y?l? i?in belirlenen Sürdürülebilir Kalk?nma Hedefi olan yüzde 3'lük hedefin iki kat?ndan fazlad?r. Para g?ndermenin en pahal? oldu?u b?lge Sahra Alt? Afrika b?lgesidir (yüzde 8'in üzerinde), en dü?ük maliyetli oldu?u b?lge ise Güney Asya b?lgesidir (yüzde 4,6). Veriler, i??i d?vizlerinin dijital kanallardan veya nakitten nakde hizmet sunan para havalesi kurulu?lar? ile kar??la?t?r?ld???nda, bankalar arac?l???yla para g?ndermenin maliyetinin daha yüksek olma e?iliminde oldu?unu g?stermektedir.
Raporun ba? yazar? ve KNOMAD ba?kan? Dilip Ratha konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? vurgulad?: &苍产蝉辫;“???i d?vizi ak??lar?ndaki toparlanma sevindirici bir haberdir. Krizin i??i d?vizi ak??lar? üzerindeki etkisi derin olmu?tur ancak neyse ki k?sa sürmü?tür. ?zellikle dijital kanallar arac?l???yla ger?ekle?enler olmak üzere, i??i d?vizi ak??lar?n?n sürmesini sa?lamak i?in, g??menlerin ve havale hizmeti sa?lay?c?lar?n?n banka hesaplar?na eri?imini sa?lamak ?nemli bir gereklilik olmaya devam etmektedir. Politika müdahaleleri, ?zellikle sa?l?k hizmetlerine eri?im ve eksik ?demeden korunma alanlar?nda g??menleri kapsay?c? olmaya devam etmelidir.”
???i d?vizlerinin, makroekonomik tahminlere paralel olarak 2022 y?l?nda da artmaya devam etmesi ve yüzde 2,6’l?k bir art?? oran?na ula?mas? beklenmektedir. COVID-19 vakalar?n?n yeniden artmaya ba?lamas? ve hareketlilik k?s?tlamalar?n?n yeniden uygulamaya konulmas?, küresel büyüme, istihdam ve geli?mekte olan ülkelere i??i d?vizi ak??? g?rünümüne ili?kin en büyük a?a?? y?nlü riski olu?turmaktad?r. Ekonomiler toparlan?rken mali te?vik ve istihdam destek programlar?n?n geri al?nmas? da havale ak??lar?n? azaltabilir. Ekonomilerin toparlanmas? sürecinde mali, te?viklerin ve istihdam destek programlar?n?n uygulamadan kald?r?lmas? da i??i d?vizi ak??lar?n? zay?flatabilir.
B?lgeler baz?nda ???i D?vizi E?ilimleri
Do?u Asya ve Pasifik b?lgesine ger?ekle?en resmi olarak kaydedilen i??i d?vizi ak??lar?n?n 2021 y?l?nda yüzde 3,8 azalarak 131 milyar dolara dü?tü?ü tahmin edilmektedir. ?in hari? tutuldu?unda, b?lgeye yap?lan i??i d?vizi transferleri 2021 y?l?nda yüzde 1,7 artm??t?r ve 2022 y?l?nda yüzde 3,3 artmas? beklenmektedir. B?lgede gayrisafi yurti?i has?lan?n (GSYH) pay? olarak i??i d?vizinin en fazla gitti?i ülkeler, Tonga (yüzde 43,9) , Samoa (yüzde 21,1) ve Marshall Adalar? (yüzde 12,8) gibi daha kü?ük ekonomiler olmu?tur. Havale maliyetleri: B?lgeye 200 dolar g?ndermenin ortalama maliyeti, 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde bir ?nceki ?eyre?e g?re hafif bir dü?ü?le yüzde 6,7'ye indi. B?lge i?in en dü?ük maliyetli be? koridorun maliyeti, ?zellikle Filipinler'e yap?lan transferler i?in olmak üzere ortalama yüzde 2,7 oldu; ?te yandan ayk?r? de?er te?kil eden Güney Afrika-?in koridoru hari? olmak üzere, en yüksek maliyetli be? koridorun ortalamas? ise yüzde 15 oldu.
Avrupa ve Orta Asya b?lgesine i??i d?vizi ak???n?n, 2020 y?l?nda yüzde 9,2 oran?nda azald?ktan sonra, Avrupa Birli?i'ndeki gü?lenen ekonomik faaliyet ve artan enerji fiyatlar? sayesinde 2021 y?l?nda yüzde 6 oran?nda artarak [67] milyar dolara ula?t??? tahmin edilmektedir. ???i d?vizlerinin 2022 y?l?nda yüzde 3.] oran?nda artmas? beklenmektedir. ???i d?vizleri ?u anda b?lgedeki en büyük d?? finansman kayna??n? olu?turmaktad?r. 2020 ve 2021 y?llar?nda i??i d?vizi giri?leri; do?rudan yabanc? yat?r?m, portf?y yat?r?m? ve resmi kalk?nma yard?mlar?n?n toplam?ndan daha yüksek veya e?it seviyelerde ger?ekle?mi?tir. ???i d?vizlerinin GSYH i?indeki pay? K?rg?z Cumhuriyeti ve Tacikistan'da yüzde 30'un üzerinde ger?ekle?mi?tir. Havale maliyetleri: B?lgeye 200 dolar g?ndermenin ortalama maliyeti, büyük ?l?üde Türkiye-Bulgaristan koridorundaki maliyetlerde ya?anan sert art???n bir yans?mas? olarak, 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde bir y?l ?nceki yüzde 6,5 seviyesinden yüzde 6,6'ya yükselmi?tir. Maliyetlerin yüzde 1,8'den yüzde 1'e dü?tü?ü Rusya küresel olarak en dü?ük maliyetli g?ndericilerden birisidir.
Latin Amerika ve Karayipler b?lgesine i??i d?vizi ak??lar?, 2021 y?l?nda muhtemelen 126 milyar dolarl?k yeni bir zirveye ula?acak ve 2020 y?l?na g?re yüzde 21,7 gibi sa?lam bir art?? kaydedilmi? olacakt?r. B?lgenin en büyük i??i d?vizi al?c?s? olan Meksika, b?lge toplam? i?inde yüzde 42'lik (50,5 milyar dolar) bir paya sahiptir. ???i d?vizlerinin GSYH i?indeki pay?, birka? kü?ük ekonomi i?in yüzde 20'yi a?maktad?r: El Salvador (yüzde 24,1), Honduras (yüzde 23,5), Jamaika, (yüzde 21,8) ve Guatemala (yüzde 21,2).
COVID-19 pandemisi ile Grace ve Ida kas?rgalar?n?n olumsuz etkileri, Meksika ve Orta Amerika'ya daha yüksek i??i d?vizi ak???na katk?da bulunmu?tur. ???i d?vizi ak???n?n di?er ana itici gü?leri aras?nda, ?zellikle Amerika Birle?ik Devletleri olmak üzere, ev sahibi ülkelerde istihdam seviyelerindeki toparlanma ve mali ve sosyal yard?m programlar? yer almaktad?r. Meksika ve di?er ülkelerdeki transit g??men say?s?nda kaydedilen art?? ve bunlar?n ya?am ve seyahat giderlerini desteklemek i?in yurt d???ndan ald?klar? i??i d?vizleri, gü?lü art???n arkas?nda ?nemli bir fakt?r olarak g?rünmektedir. 2022 y?l?nda, ?zellikle ABD i?in zay?flayan büyüme g?rünümü sebebiyle i??i d?vizlerinin yüzde 4,4 oran?nda artmas? beklenmektedir. Havale maliyetleri: 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde b?lgeye 200 dolar g?ndermenin maliyeti ortalama yüzde 5,5 olmu?tur. Meksika, ortalama yüzde 3,7’lik maliyet oran? ile G20 grubunda maliyetin en dü?ük oldu?u al?c? ülke konumunu korumu?tur. Ancak havale maliyetleri daha kü?ük koridorlarda ?ok yüksek seviyelerdedir.
Orta Do?u ve Kuzey Afrika (MENA) b?lgesindeki geli?mekte olan ülkelere g?nderilen i??i d?vizlerinin, Avrupa Birli?i'ndeki (?zellikle Fransa ve ?spanya) ev sahibi ülkelerin tekrar büyüme e?ilimine girmelerinin ve küresel petrol fiyatlar?nda K?K ülkelerini olumlu y?nde etkileyen art???n deste?i ile, 2021 y?l?nda tahmini olarak yüzde 7,7 oran?nda artarak 60 milyar dolara ula?t??? tahmin edilmektedir. Bu art??ta en fazla belirleyici olan etkenler, M?s?r (yüzde 11,5 art?? ile 33 milyar dolar) ve Fas’a (yüzde 16 art?? ile 8,6 milyar dolara) ak??lardaki gü?lü art??lar ve bu olumlu sonu?larda ?nemli rol oynayan d?nü? g??ü ve transit g?? olmu?tur. Ma?rip (Cezayir, Fas ve Tunus) ülkelerine i??i d?vizi giri?leri, avro b?lgesindeki büyümenin etkisiyle yüzde 12 artm??t?r. Geli?mekte olan MENA ülkeleri i?in, i??i d?vizleri uzun süredir resmi kalk?nma yard?m? (ODA) do?rudan yabanc? yat?r?m (DYY) ve portf?y sermaye ve bor? ak??lar? aras?nda en büyük d?? kaynak ak??? kayna??n? olu?turmu?tur. 2022 y?l?na ili?kin i??i d?vizi g?rünümü, COVID-19'dan kaynaklanan riskler nedeniyle yüzde 3,6 gibi daha dü?ük bir art?? oran?na i?aret etmektedir. Havale maliyetleri: MENA b?lgesine 200 dolar g?ndermenin maliyeti, bir y?l ?nce yüzde 8,4 iken 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?inde ?nemli bir dü?ü? ile yüzde 7,6'ya inmi?tir.
Güney Asya b?lgesine g?nderilen i??i d?vizlerinin 2021 y?l?nda yakla??k yüzde 8’lik bir art?? ile 159 milyar dolara ula?t??? tahmin edilmektedir. Yüksek petrol fiyatlar? ekonomik toparlanmaya yard?mc? olmu? ve Güney Asya'daki g??menlerin yar?s?ndan fazlas?n? istihdam eden K?K ülkelerinden gelen i??i d?vizlerinde ani bir art?? sa?lam??t?r. ABD'deki ekonomik toparlanma ve te?vik programlar? da art??a katk?da bulunmu?tur. Hindistan'da i??i d?vizleri 2021 y?l?nda tahmini yüzde 4,6 artarak 87 milyar dolara ula?m??t?r. Pakistan, 2021 y?l?nda yüzde 26'l?k bir art?? ile 33 milyar dolarl?k i??i d?vizi giri?i sa?layarak yine rekor bir seviyeye ula?m??t?r. Ortak sürükleyici etkenlere ek olarak, devletin resmi kanallar arac?l???yla d?viz aktar?m?n? desteklemek i?in olu?turdu?u Pakistan ???i D?vizi Giri?imi büyük miktarlarda i??i d?vizi giri?i sa?lam??t?r. ?te yandan, 2021 y?l?nda Afganistan'?n k?r?lgan durumu, Pakistan'daki Afgan mültecilere ve Afganistan'daki ailelere y?nelik i??i d?vizi ak??lar? i?in beklenmeyen bir sebep olarak ortaya ??km??t?r. ???i d?vizleri, 2021 y?l?nda do?rudan yabanc? yat?r?mlar?n iki kat?ndan daha büyük bir giri? ile b?lge i?in bask?n d?viz kayna?? olmu?tur. Havale maliyetleri: Güney Asya, yüzde 4,6 ile dünyadaki di?er tüm b?lgelerden daha dü?ük ortalama maliyete sahiptir. Ancak resmi kanallardan Güney Asya'ya para g?ndermek, halen popülerli?ini koruyan gayri resmi kanallara g?re pahal? durumad?r. Maliyet dü?ürücü politikalar, hem g??menler hem de Güney Asya hükümetleri taraf?ndan memnuniyetle kar??lanacak bir kazan-kazan durumu yaratacakt?r.
Sahra Alt? Afrika b?lgesine i??i d?vizi ak??lar? 2021 y?l?nda yeniden yükselmeye ba?lad? ve yüzde 4,6’l?k art?? oran? ile 44 milyar dolara ula?t?. B?lgenin en fazla i??i d?vizi alan ülkesi olan Nijerya, i??i d?vizi giri?lerini bankac?l?k sistemine y?nlendirmeyi ama?layan politikalar?n giderek artan etkisi sebebiyle, i??i d?vizi ak??lar?nda ?l?ml? bir toparlanma ya?amaktad?r. ???i d?vizi giri?lerinin GSYH i?indeki pay?n?n ?nemli düzeylerde oldu?u ülkeler aras? da Lesoto (yüzde 18,1), Gambiya (yüzde 16,4), Cabo Verde (yüzde 13,5) ve Komor Adalar? (yüzde 12,3) yer almaktad?r. 2022 y?l?nda, Avrupa ve Amerika Birle?ik Devletleri'nde devam eden ekonomik toparlanma sayesinde i??i d?vizi giri?lerinin yüzde 5,5 oran?nda artmas? beklenmektedir. B?lgede a??lanan nüfusun oran?n?n yüzde 5'in alt?nda oldu?u dü?ünüldü?ünde, COVID-19 delta varyant?n?n yay?lmas?na ba?l? olarak ?nemli düzeyde a?a?? y?nlü riskler de mevcuttur. Havale maliyetleri: Havale maliyetleri 2021 y?l?n?n ilk ?eyre?i itibariyle ortalama yüzde 8 düzeyindeydi, ancak baz? koridorlarda ?ok daha yüksek seviyelerdeydi. B?lge i?i g??, s?n?r ?tesi g??ün yüzde 70'inden fazlas?n? olu?turmas?na ra?men, kay?tl? ak??lar?n miktar?n?n kü?ük olmas? ve karaborsa d?viz kurlar?n?n kullan?lmas? sebebiyle maliyetler yüksektir.
G?? ve i??i d?vizi e?ilimlerinin ayr?nt?l? analizlerine ve adreslerinden ula?abilirsiniz. G?? ve Kalk?nma Raporu-35 Dünya Bankas?’n?n g?zetti?i g??le ili?kili Sürdürülebilir Kalk?nma Hedeflerinde ya?anan geli?meleri ?n plana ??karmaktad?r: i??i d?vizlerinin GSYH i?indeki yüzdelik pay?n?n artt?r?lmas? (G?sterge 17.3.2), i??i d?vizlerinin havale maliyetlerinin dü?ürülmesi (G?sterge 10.c.1) ve i?e alma maliyetlerinin dü?ürülmesi (G?sterge 10.7.1).
