WASHINGTON, 7 Ekim 2020 ¨C D¨¹nya Bankas?¡¯n?n ECA B?lgesel G¨¹ncelleme Raporunun bug¨¹n yay?nlanan son say?s?na g?re, Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki y¨¹kselen ve geli?mekte olan ekonomilerin bu y?l y¨¹zde 4,45 daralmas? ve 2008 k¨¹resel finansal krizinden bu yanaki en k?t¨¹ resesyonu kaydetmesi bekleniyor.
B¨¹y¨¹menin 2021 y?l?nda iyile?mesi ve y¨¹zde 1,1 ile y¨¹zde 3,3 aral???nda ger?ekle?mesi bekleniyor. Bununla birlikte, g?r¨¹n¨¹mde halen ?nemli bir belirsizlik hakimdir ve riskler a?a?? y?nl¨¹d¨¹r.
Toparlanman?n h?z?, COVID-19 pandemisinin ne kadar s¨¹rece?ine, a??n?n bulunmas?na ve da??t?m?na ve k¨¹resel ticaret ve yat?r?mlardaki iyile?menin derecesine ba?l? olacakt?r. Sonu? olarak, pandeminin k?t¨¹le?mesi durumunda, b?lgedeki b¨¹y¨¹me beklenenden daha da zay?f ger?ekle?ebilir.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Avrupa ve Orta Asya b?lgesinden sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Anna Bjerde bu konuda ?unlar? belirtiyor: ¡°B?yle zorlu d?nemlerde, Avrupa ve Orta Asya ¨¹lkeleri anl?k olarak ya?anan krizlerin ?tesine bakarak pandemi sonras? i?in dayan?kl? bir toparlanma s¨¹reci i?in haz?rlanmal?d?rlar. Bunun i?in, y?neti?imi g¨¹?lendirmeleri, yat?r?m ortam?n? iyile?tirmeleri ve yenilik?ili?i ve dijital geli?imi desteklemeleri gerekecektir. Kaliteli e?itim ve sa?l?k hizmetlerine ?nemli d¨¹zeyde ve s¨¹rd¨¹r¨¹lebilir yat?r?m yapmak da ?zellikle kritik ?nem ta??yacakt?r.¡±
2020 y?l?nda pandeminin yol a?t??? daralman?n b?lgedeki t¨¹m ¨¹lkelerde yoksullu?u artt?rmas? da beklenmektedir. G¨¹nl¨¹k 3,20$¡¯l?k yoksulluk s?n?r? baz al?nd???nda, tahminler 2 milyondan fazla insan?n yoksullu?a d¨¹?ebilece?ini g?stertmektedir. ?st-orta gelirli ¨¹lkelerde yayg?n olarak kullan?lan g¨¹nl¨¹k 5,50$¡¯l?k yoksulluk s?n?r? esas al?nd???nda ise, yoksulluktaki art?? 6 milyon ki?iye kadar ??kabilecektir.
Pandemi b?lgedeki sa?l?k ve e?itimi de olumsuz etkiledi. Vir¨¹s ?imdiye kadar binlerce ki?iyi ?ld¨¹rd¨¹ ve hayatta kalan ki?ilerden baz?lar? sa?l?klar?nda uzun s¨¹reli etkileri olacak hasarlar ya?ad?. Okullar?n kapanmas? bir tam okul y?l?n?n ¨¹?te birine kar??l?k gelen bir ??renme kayb?na yol a?abilecektir. Bunlar?n dezavantajl? ge?mi?lerden gelen ??rencileri orant?s?z bir ?ekilde etkileyerek e?itsizlikleri daha da a??rla?t?rmas? muhtemeldir.
Raporda sunulan ?zel bir analiz, y¨¹ksek ??retime eri?imi artt?rman?n ve kalitesini iyile?tirilmenin ve yeti?kinlerde sa?l?k risk fakt?rlerini azaltman?n, b?lgede dayan?kl? bir toparlanma s¨¹reci i?in kilit bir gereklilik oldu?unu ortaya koymaktad?r. D¨¹nya Bankas?¡¯n?n ?nsan Sermayesi Endeksi¡¯nde ?l?¨¹ld¨¹?¨¹ gibi, b?lge ¨¹lkeleri nispeten iyi temel e?itim ve sa?l?k hizmetleri sunmalar?na ra?men, bireylerin ve ¨¹lkelerin gelecekte ba?ar?l? olabilmeleri i?in daha fazla ?eyin yap?lmas? gerekmektedir.
D¨¹nya Bankas?¡¯n?n Avrupa ve Orta Asya B?lgesi Ba? Ekonomisti Asl? Demirg¨¹?-Kunt konuyla ilgili ?unlar? s?yledi: ¡°Sadece hayatta kalman?n yeterli olmad??? gibi, sadece temel e?itimi tamamlamak da yeterli de?ildir. Yeti?kinlerin ya?amlar? boyunca sa?l?kl? kalmalar?, aktif ve ¨¹retken olmalar? gerekir. Aktif ve ¨¹retken bir ya?lanmay? tehlikeye atabilecek obezite, sigara ve a??r? alkol t¨¹ketimi gibi sa?l?k risklerini azaltmak ve y¨¹ksek ??retim kurumlar?n?n ??rencileri g¨¹n¨¹m¨¹z¨¹n i?g¨¹c¨¹ piyasas? zorluklar?na haz?rlamalar?n? sa?lamak ?zellikle ?nemlidir.¡±
B?lge genelinde, n¨¹fusun y¨¹zde 18¡¯inden fazlas? obezite sorunu ya?amaktad?r, insanlar?n neredeyse y¨¹zde 23¡¯¨¹ a??r epizodik i?icidir ve neredeyse y¨¹zde 26¡¯s? halihaz?rda sigara kullanmaktad?r. Bu sa?l?k riskleri Do?u Avrupa ve Rusya¡¯da ?zellikle y¨¹ksektir ve bu ¨¹lkelerde yeti?kinlerin ortalama ya?am s¨¹resinin b?lgenin en d¨¹?¨¹k seviyelerini olu?turmaktad?r. Bu risklerin yayg?nl??? sadece kalp-damar hastal?klar?n olas?l???n? artt?rmakla kalmamakta, ayn? zamanda COVID-19 gibi bula??c? hastal?klar?n mortalite ve morbidite sonu?lar?n? da artt?rmaktad?r.
Kaliteli y¨¹ksek ??retim, insanlar?n h?zl? bir ?ekilde de?i?en i?g¨¹c¨¹ piyasalar?nda rekabet?i kalabilmeleri i?in kritik ?nem ta??r. Bat? Balkanlar, Do?u Avrupa, G¨¹ney Kafkasya ve Orta Asya ¨¹lkelerinde y¨¹ksek ??retimin iyile?tirilmesi ayn? zamanda s¨¹rekli devam eden d??ar?ya g?? kar??s?nda bu ¨¹lkelerin y¨¹ksek nitelikli i?g¨¹c¨¹n¨¹ elde tutmalar?na yard?mc? olacakt?r.
B?lge genelinde e?itim ve sa?l?k alan?nda cinsiyet farkl?l?klar? s?n?rl? d¨¹zeydedir ve bu farkl?l?klar?n oldu?u yerlerde de daha ?ok kad?nlar?n lehinedir. Raporun bulgular?na g?re, asl?nda hem temel hem de y¨¹ksek ??retimde di?er gruba yeti?mesi gereken kesim erkeklerdir. Bununla birlikte, bilim, teknoloji, m¨¹hendislik ve matematik (STEM) alanlar?nda kad?nlar?n mevcudiyeti t¨¹m ¨¹lkelerde erkeklere g?re ?ok daha d¨¹?¨¹kt¨¹r. Bu disiplinlerde y¨¹ksek ??retimi tamamlam?? olanlar?n i? bulma ve daha fazla para kazanma olas?l??? daha y¨¹ksek oldu?undan dolay? bu durum ?nemli sonu?lar do?urmaktad?r.
Sigara ve alkol kullan?m?nda da keskin bir cinsiyet u?urumu bulunmaktad?r: bu davran??lar?n her ikisi de erkekler aras?nda daha yayg?nd?r. Bunun sonucu olarak, ?zellikle Rusya ve Do?u Avrupa olmak ¨¹zere, b?lge genelinde mortalite oranlar? erkekler i?in kad?nlara g?re daha y¨¹ksektir.
Rapora g?re, temel ve y¨¹ksek ??retimde erkek ?ocuklar?n performans?ndaki a???? kapatmak, kad?nlar?n kariyer hedeflerini y¨¹kseltmek ve erkekler aras?nda sigara ve a??r alkol t¨¹ketiminin yayg?nl???n?n azalt?lmas? amac?yla alkol ve t¨¹t¨¹n ¨¹r¨¹nlerine uygulanan vergilerin artt?r?lmas? gibi politika m¨¹dahalelerinin geli?tirilmesi ?nemli zorluklar olarak ?ne ??kmaktad?r.
