WASHINGTON, 25 Eylül 2018 – Dünya Bankas? taraf?ndan yap?lan yeni bir ?al??maya g?re, Avrupa ve Orta Asya ülkelerinde gruplar aras?nda artan e?itsizliklerin ortadan kald?r?labilmesi ve ?al??anlar?n artan belirsizliklere kar?? cevap verebilmelerine yard?mc? olabilmek i?in ?al??ma, vergi ve sosyal refah politikalar?n?n 21’inci yüzy?l seviyesine getirilmesi gerekiyor.
ba?l?kl? rapor her zamankinden daha esnek bir ekonomide yeni ekonomik f?rsatlardan yararlananlar ile arka planda kalanlar aras?ndaki giderek büyüyen u?urumun kapat?labilmesi i?in politikalar?n temel bir ?ekilde yeniden de?erlendirilmesi gerekiyor.
Dünya Bankas?’n?n Avrupa ve Orta Asya b?lgesinden sorumlu Ba?kan Yard?mc?s? Cyril Muller konu ile ilgili olarak ?unlar? belirtti: “Avrupa ve Orta Asya B?lgesindeki ekonomiler sosyal refah kurumlar? ve programlar? konusunda engin bir deneyime sahip olmalar?na ra?men, bunlar ge?mi?te farkl? bir ekonomik ortam i?in tasarlanm??t?r ve art?k vatanda?lara ge?mi?tekiler ile ayn? faydalar? sa?lamamaktad?rlar. Uzun süreli ücretli istihdam art?k ?zellikle gen?ler i?in olmak üzere bir norm olu?turmamaktad?r ve büyümenin faydalar?n?n ve f?rsatlar?n daha e?it bir ?ekilde payla??lmas?n? sa?lamam?z gerekmektedir.”
Avrupa ve Orta Asya küresel olarak kar??la?t?r?ld???nda e?itli?in en fazla oldu?u ülkelerden birisi olmas?na ra?men, ?o?u vatanda? halen yukar? do?ru hareketlilik ya?ayamamakta, e?itsizlik kapan?nda tak?l? kalm?? hissetmekte ve bir ?nceki nesle g?re daha k?r?lgan oldu?unu dü?ünmektedir. Ayr?ca, azalan finansal güvenlik ve istihdam güvenli?i orta s?n?f?n daha büyük bir b?lümünün yoksullu?a dü?me riski ya?ad??? anlam?na gelmektedir – tüm bunlar kurumlar aras?nda güvenin azalmas?na, kutupla?man?n artmas?na ve toplumda popülizmin yükselmesine yol a?m??t?r.
Türkiye’de, meslek yap?s?ndaki de?i?imler Bat? Avrupa’da g?zlenenlerden farkl? olmu?tur. En büyük kazanan meslek grubu, 2002 y?l?nda ücretli istihdam?n yüzde 22’sini olu?tururken 2013 y?l?nda yüzde 36’ya yükselen rutin olmayan bedensel g?rev yo?un meslekler olmu?tur - tipik olarak dü?ük vas?fl? bireylerin istihdam?. Rutin olmayan bili?sel g?rev yo?un mesleklerin - tipik olarak yüksek vas?fl? bireylerin istihdam? - ücretli istihdam i?erisindeki pay? da artm??, ancak ayn? d?nemdeki bu art?? sadece yüzde 23,4’ten yüzde 24,3’e ger?ekle?mi?tir.
?cretsiz aile i?i veya serbest meslek faaliyeti azal?rken ücretli istihdamda ya?anan art??, rutin olmayan bedensel g?rev yo?un mesleklerin rutin olmayan bili?sel g?rev yo?un meslekler kar??s?ndaki daha iyi performans?n? k?smen a??klayabilir. Bu de?i?imler Türkiye’nin ücret e?itsizli?inde Bat? Avrupa’da g?rülene benzer bir art?? ya?amas?n? engellemi?tir: 2002 ile 2013 y?llar? aras?nda Türkiye’de daha dü?ük ücret alanlar?n i?gücü piyasas? gelirleri ortanca grubun i?gücü piyasas? gelirlerine g?re yakla??k 40 puan daha fazla artm??t?r.
Rapor Türkiye’de 2000’li y?llar?n ba?lar?nda yüksek ??retim ya??na gelen nesil i?in yüksek ??retime eri?imde bireysel do?um ko?ullar?n?n daha ?nceki d?nemlerde e?itime ba?layan nesle g?re daha ?nemli belirleyici olduklar?n? ortaya koymaktad?r. Ayr?ca, rapora g?re, Türkiye’de mekansal farkl?l?klar da ?nemlidir: PISA 2015 test puanlar?nda kentsel ve k?rsal b??eler aras?ndaki ortalama fark bir okul y?l?ndan fazla bir farka e?de?erdir.
Rapor bu zorluklar?n a??labilmesi i?in ü? politika ilkesi ?nermektedir: istihdam türleri ne olursa olsun tüm ?al??anlar?n e?it bir ?ekilde korunaca?? bir yap?ya ge?ilmesi; sosyal yard?mlar?n, sosyal sigortan?n ve temel kalitedeki hizmetlerin sunulmas?nda evrenselli?in sa?lanmas?; ve i?gücü vergilendirmesini sermaye vergilendirmesi ile tamamlayan geni? bir vergi taban?nda kademeli vergilendirmenin desteklenmesi.
Dünya Bankas?’n?n Avrupa ve Orta Asya B?lgesi Ba? Ekonomisti ve raporun e? yazarlar?ndan olan Maurizio Bussolo raporla ilgili olarak ?unlar? belirtti: “?nsanlara refah durumlar?n? sordu?umuzda e?itsizli?in ve güvensizli?in artt??? y?nündeki endi?elerini duyuyoruz. Bu rapor, son birka? on y?ll?k d?nemde gelir da??l?m?ndaki e?itsizlikleri analiz ederek bu endi?elerin sebeplerini ara?t?rmaktad?r. ??zümün küreselle?meyi veya teknolojiyi durdurmaya ?al??mak olmad???na inan?yoruz. Bunun yerine, b?lgenin ge?ti?imiz ony?llarda edindi?i ekonomik kazan?mlar? korumak ve artt?rmak i?in, risklerin ve f?rsatlar?n daha adil bir ?ekilde payla??ld??? yeni bir sosyal s?zle?meye ihtiya? duyulmaktad?r.”
Rapor gruplar aras?nda sosyal uyumu erozyona u?ratan d?rt tür gerilim tespit etmektedir: gen? ve ya?l? nesiller aras?ndaki e?itsizlikler; farkl? mesleklerde ?al??an i??ileri aras?ndaki e?itsizlikler; f?rsatlara eri?imde co?rafi e?itsizlikler; bireysel ?aba veya yeteneklerden ziyade cinsiyete, etnik k?kene, ge?mi?e ve di?er fakt?rlere dayal? e?itsizlikler.
Avrupa ve Orta Asya b?lgesindeki ülkelerin bir?ok bak?mdan farkl?l?k g?sterdi?i kabul edildi?inde, bu rapor tüm ?al??anlar?n korunmas?, sosyal hizmetlerin iyile?tirilmesi ve vergi sistemlerinin daha adil hale getirilmesi yoluyla gerilimlerin azalt?lmas?na y?nelik politikalar? ?n plana ??karmaktad?r.
