Sektor?t financiar? t? sh?ndetsh?m ?lirojn? burime p?r investime urgjente
UASHINGTON, 15 shkurt 2022 ¨C Vendet n? zhvillim po p?rballen me rritje t? rreziqeve nga brisht?sia financiare e krijuar nga kriza e COVID-19 dhe mungesa e transparenc?s s? borxhit, thuhet n? nj? raport t? ri t? Bank?s Bot?rore. N? nj? koh? kur rritja e inflacionit dhe e normave t? interesit shtojn? sfidat p?r rim?k?mbjen, vendet n? zhvillim duhet t? fokusohen n? forcimin e sh?ndetit t? sektor?ve financiar?.
Sipas Raportit t? Zhvillimit Bot?ror 2022: Financa p?r nj? rim?k?mbje t? barabart? ekonomike, rreziqet mund t? jen? t? fshehura sepse bilancet e familjeve, bizneseve, bankave dhe qeverive jan? t? nd?rlidhura ngusht? midis tyre. Sot, nivelet e larta t? kredive me probleme dhe borxhit t? fshehur d?mtojn? aksesin n? kredi dhe n? m?nyr? disproporcionale reduktojn? aksesin n? burime financiare p?r familjet me t? ardhura t? ul?ta dhe bizneset e vogla.
¡°Kriza ekonomike e krijuar nga rritja e inflacionit dhe normat e larta t? interesit rrezikon t? p?rhapet p?r shkak t? brisht?sis? financiare. Shtr?ngimi i m?tejsh?m i kushteve t? financimit n? tregjet bot?rore dhe cekt?sia e tregjeve t? brendshme t? borxhit n? shum? vende n? zhvillim po pengojn? investimet private dhe po dob?sojn? rim?k?mbjen ekonomike¡±, tha presidenti i Grupit t? Bank?s Bot?rore, David Malpass. ¡°?sht? e shum? e r?nd?sishme t? punohet drejt aksesit me baz? t? gjer? n? kredi dhe alokimit t? kapitalit t? orientuar drejt rritjes. Kjo do t'u jepte mund?si firmave m? t? vogla dhe m? dinamike - si dhe sektor?ve me potencial m? t? lart? rritjeje - t? investojn? dhe t? krijojn? vende pune¡±
Kriza globale e shkaktuar nga pandemia COVID-19 u shnd?rrua me shpejt?si n? kriz?n m? t? madhe ekonomike n? bot? p?r m? shum? se nj? shekull, duke rezultuar n? ngadal?sim t? fort? t? rritjes ekomomike, rritje t? varf?ris? dhe thellim t? pabarazive. N? kund?rp?rgjigje ndaj kriz?s, qeverit? nd?rmor?n masa t? konsiderueshme dhe t? paprecedent? mb?shtet?se emergjente, t? cilat ndihmuan n? zbutjen e disa prej pasojave m? t? r?nda shoq?rore dhe ekonomike dhe rrit?n nivelet e borxhit sovran ¨C i cili edhe p?rpara kriz?s kishte arritur nivele rekord n? shum? vende. Kund?rp?rgjigjja ndaj kriz?s nxori gjithashtu n? pah disa sfida lidhur me borxhin n? sektorin privat, t? cilat tani duhet t? adresohen urgjentisht ¨C p?rfshir? munges?n e transparenc?s n? raportimin e kredive me probleme, vonesat n? menaxhimin e aseteve t? huamarr?sve n? v?shtir?si financiare dhe munges?n e aksesit ose aksesin e kufizuar n? kredi p?r familjet dhe bizneset m? t? cenueshme.
Raporti i ri i Zhvillimit Bot?ror evidenton disa fusha prioritare p?r nd?rmarrjen e veprimeve, p?rfshir? zbulimin e hersh?m t? rreziqeve financiare. Meqen?se pak vende kan? hap?sir?n fiskale dhe kapacitetin e nevojsh?m p?r t? adresuar t? gjitha sfidat n? t? nj?jt?n koh?, raporti p?rshkruan se si vendet mund t'i japin p?rpar?si burimeve n? var?si t? kontekstit t? tyre.
Anketat e bizneseve n? vendet n? zhvillim gjat? pandemis? zbuluan se 46 p?r qind e tyre prisnin t? krijonin detyrime t? prapambetura. Niveli i mospagesave t? kredive mund t? rritet ndjesh?m tani dhe, si rezultat i mb?shtetjes s? ofruar nga qeverit?, borxhi privat shum? shpejt mund t? kthehet n? borxh publik. Pavar?sisht tkurrjes drastike t? t? ardhurave dhe qarkullimit monetar t? bizneseve si rezultat i kriz?s, pesha e kredive me probleme mbetet kryesisht e pandikuar dhe n?n nivelin e pritsh?m. Megjithat?, kjo mund t? vij? p?r shkak t? politikave t? tolerimit dhe standardeve t? relaksuara t? kontabilitetit, t? cilat po fshehin rreziqe serioze t? cilat do t? b?hen t? dukshme vet?m pasi politikat mb?shtet?se t? nd?rpriten.
¡°Para krizave, shpesh jan? gj?rat q? nuk sheh ato q? t? mposhtin p?rfundimisht. Ka arsye t? mendojm? se shum? dob?si mbeten t? fshehura,¡± u shpreh Carmen Reinhart, Z?vend?s Presidente e Lart? dhe Kryeekonomiste e Grupit t? Bank?s Bot?rore. ¡°?sht? koha p?r t¡¯u dh?n? prioritet veprimeve t? hershme, t? p?rshtatura p?r t? mb?shtetur nj? sistem financiar t? sh?ndetsh?m q? mund t? siguroj? rritjen e kreditimit q? nevojitet p?r t? stimuluar rim?k?mbjen. N?se nuk e b?jm? k?t?, at?her? ata q? do t? goditen m? r?nd? jan? grupet m? t? c?nueshme.¡±
Raporti b?n thirrje gjithashtu p?r menaxhimin proaktiv t? kredive n? v?shtir?si pagese. Shum? familje dhe firma po p?rballen me nivele t? paq?ndrueshme t? borxhit p?r shkak t? r?nies s? t? ardhurave. Mekanizmat efektiv? t? falimentimit mund t? ndihmojn? n? shmangien e rrezikut t? v?shtir?sive afatgjata n? pagesat e borxhit dhe huadh?nies p?r firmat ¡°fantazm?¡± q? d?mtojn? rim?k?mbjen ekonomike. P?rmir?simi i mekanizmave t? falimentimit, leht?simi i zgjidhjeve jasht? gjyq?sore, ve?an?risht p?r bizneset e vogla dhe promovimi i faljes s? borxheve mund t? ndihmoj? n? uljen e strukturuar t? borxheve private.
N? vendet me t? ardhura t? ul?ta, nivelet tep?r t? larta t? borxhit sovran duhet t? menaxhohen n? m?nyr? proaktive, t? strukturuar dhe n? koh?. T? dh?nat historike tregojn? se vonesat n? adresimin e pap?rballuesh?mis? t? borxhit sovran shoq?rohen me periudha t? zgjatura recesioni, inflacion t? lart? dhe m? pak burime p?r sektor? thelb?sor? si sh?ndet?sia, arsimi dhe rrjetet e sigurimeve shoq?rore, duke rezultuar n? pasoja m? t? r?nda p?r t? varf?rit.
S? fundi, p?r t? mb?shtetur rim?k?mbjen ekonomike nga pandemia nevojitet q? t? punohet n? drejtim t? aksesit gjith?p?rfshir?s n? burime financiare. N? vendet me t? ardhura t? ul?ta dhe t? mesme, 50 p?rqind e familjeve nuk jan? n? gjendje t? p?rballojn? konsumin baz? p?r m? shum? se 3 muaj. Bizneset mesatare raportojn? se kan? rezerva parash t? mjaftueshme p?r t? mbuluar vet?m shpenzimet e 2 muajve.
Familjet dhe bizneset e vogla kan? qen? m? shum? t? ekspozuara ndaj rrezikut t? nd?rprerjes s? kreditimit, ndon?se aksesi n? kredi p?rmir?son q?ndrueshm?rin? financiare t? familjeve me t? ardhura t? ul?ta dhe u jep mund?si bizneseve t? vogla t? shmangin mbylljen e aktivitetit, t? q?ndrojn? n? treg e p?r rrjedhoj? t? rriten dhe t? mb?shtesin rim?k?mbjen ekonomike. Instrumentet dhe produktet financiare dixhitale mund t? luajn? nj? rol t? r?nd?sish?m n? vler?simin e riskut t? huamarr?sit dhe n? sigurimin e nj? rekursi n? rast mospagimi t? huas?, duke ndikuar n? k?t? m?nyr? n? p?rmir?simin e menaxhimit t? riskut t? kredis?, mund?simin e huadh?nies dhe nxitjen e mund?sive t? reja ekonomike.
Reformat e politikave t? nevojshme p?r arritjen e nj? rim?k?mbje t? barabart? gjithashtu u ofrojn? qeverive dhe rregullator?ve nj? mund?si dhe udh?rr?fyes p?r t? p?rshpejtuar zhvendosjen drejt nj? ekonomie m? efikase dhe t? q?ndrueshme bot?rore. Ndryshimet klimatike jan? nj? burim i r?nd?sish?m i rrezikut t? neglizhuar n? ekonomin? bot?rore. Politikat e mir?-projektuara t? reagimit ndaj krizave dhe reformat afatgjata mund t? inkurajojn? flukset e kapitalit drejt firmave dhe industrive m? t? gjelbra.
me Carmen Reinhart, Z?vend?s Presidente e Lart? dhe Kryeekonomiste e Grupit t? Bank?s Bot?rore, p?r nj? diskutim mbi gjetjet kryesore t? Raportit t? Zhvillimit Bot?ror 2022: Financa p?r nj? Rim?k?mbje t? Barabart?.
P?rgjigja e Grupit t? Bank?s Bot?rore ndaj COVID-19
Prej fillimit t? pandemis? COVID-19, Grupi i Bank?s Bot?rore ka alokuar mbi 157 miliard? dollar? p?r t? luftuar pasojat sh?ndet?sore, ekonomike dhe shoq?rore t? pandemis?, q? ?sht? kund?rp?rgjigja m? e shpejt? dhe m? e madhe ndaj kriz?s n? historin? e saj. Financimi po ndihmon mbi 100 vende t? forcojn? gatishm?rin? ndaj pandemis?, t? mbrojn? t? varf?rit dhe vendet e pun?s dhe t? fillojn? nj? rim?k?mbje miq?sore ndaj klim?s. Banka po mb?shtet gjithashtu rreth 70 vende me t? ardhura t? ul?ta dhe t? mesme, m? shum? se gjysma e t? cilave jan? n? Afrik?, p?r blerjen dhe shp?rndarjen e vaksinave kund?r COVID-19, duke v?n? dispozicion p?r k?t? q?llim 20 miliard? dollar? financim deri n? fund t? vitit 2022.
