ВАШИНГТОН, 2021 оны 9-р сарын 27 -З??н Ази, Номхон далайн б?с нутгийн сэргэлт КОВИД-19 вирусийн дельта хувилбарын тархалтаас ??дэн удааширч, улмаар аж ахуйн нэгж, айл ?рх?д ирэх дарамт даамжирч, эдийн засгийн ?с?лтийг сааруулан, тэгш бус байдлыг нэмэгд??лэхээр байна хэмээн Дэлхийн Банкнаас мэдээлэв.
Дэлхийн Банкны “” тайланд эдийн засгийн идэвхжил 2021 оны хоёрдугаар улиралд саарч эхэлснийг тэмдэглэн, б?с нутгийн ихэнх орнуудын ?с?лтийн т?лвийг бууруулжээ. Хятадын эдийн засаг 8.5 хувиар тэлэх т?л?втэй байгаа бол б?с нутгийн бусад орнууд дунджаар 2.5 хувиар ?с?х т?л?втэй байгаа нь 2021 оны 4-р сард тооцоолж байснаас бараг 2 нэгж хувиар буурсан ?з??лэлт юм. Ажил эрхлэлт, ажиллах х?чний оролцоо буурч, 2021 онд 24 сая орчим х?н ядуурлаас гарч чадалг?й ?лдэхээр байна.
“З??н Ази, Номхон далайн х?гжиж буй орнуудын эдийн засгийн сэргэлтийн чиг хандлага ??рчл?гд?х??р байна” гэж Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон далайн б?сийн дэд ер?нхийл?гч Мануэла Ферро хэлэв. “Дэлхийн бусад б?с нутгуудтай харьцуулахад 2020 онд тус б?с нутагт КОВИД-19-ийн тархалтыг сайн хянаж чадсан ч 2021 он гараад КОВИД-19-ийн тохиолдол нэмэгдсэн нь 2021 оны ?с?лтийн боломжийг хумьж байна. Гэсэн хэдий ч тус б?с нутаг урьд ?мн?х хямралуудыг даван туулахдаа ил?? батжиж, х?чтэй болон гарч ирж байсан б?г??д энэ удаагийн хямралыг ч м?н бодлогын з?в арга хэмжээгээр дамжуулан даван туулах боломжтой” хэмээв.
КОВИД-19 дахин дэгдэж, цар тахлыг хумихад х?ндрэлтэй байгаа нь ?с?лт?д с?рг??р н?л??лж, урт хугацаанд тэгш бус байдлыг нэмэгд??лэх магадлалтай хэмээн уг тайланд дурджээ. Цар тахалг?й ?ед санх??гийн чадамжтай байсан компаниуд цар тахлаас шалтгаалан дампуурснаар тэдний биет бус х?р?нг? алдагдаж байгаа бол хямралыг даван туулж ?лдэх компаниуд б?тээмжийг нэмэгд??лэх х?р?нг? оруулалтаа хойшлуулж байна. Эдгээрээс, жижиг компаниуд хямралд хамгийн их ?рт?ж байна. Ихэнх компаниуд ямар нэг бэрхшээлтэй тулгарч байгаа ч том компаниудын хувьд борлуулалт буурч, дэвшилтэт технологи нэвтр??лж, т?рийн дэмжлэг авах магадлал ?нд?р байна.
Айл ?рх??д, ялангуяа ядуу ?рх??д орлогог?й болох, хоол х?нсний хомсдолд орох, х??хд??дээ сургуулиас завсардуулах, м?н эд х?р?нг?? худалдах зэргээр хохирол амссан байна. ??нээс ??дэх х??хдийн х?гжлийн хоцрогдол, х?ний капиталын алдагдал, ?г??ж бий болгодог х?р?нгийн алдагдал нь айл, ?рхийн ирээд?йн орлогод с?рг??р н?л??лн?. Компани хоорондын тэгш бус байдал нэмэгдсэнээр ажилчид хоорондын тэгш бус байдлыг м?н нэмэгд??лж болзошг?й юм.
“Х?ндрэлд ороод буй улс орнууд х?н амаа хурдтай вакцинжуулах, шинжилгээ авах х?чин чадлаа нэмэгд??лэх зэрэг КОВИД-19-ийн халдварыг хянах арга хэмжээг авч хэрэгж??лснээр 2022 оны эхний хагасаас эхлэн эдийн засгаа дахин идэвхж??лж, ?с?лт?? хоёр дахин нэмэгд??лэх боломжтой” гэж З??н Ази, Номхон далайн б?сийн ахлах эдийн засагч Аадита Мату хэлэв. “Гэхдээ урт хугацаанд з?вх?н дорвитой шинэчлэл хийж байж тус б?с нутаг энэ зуунд байгааг?й эдийн засгийн ?с?лтийн удаашрал болон тэгш бус байдлын тэлэлтийн хавсарсан х?ндрэлийг тойрч чадна” хэмээв.
Энэх?? тайланд Индонез, Филиппин зэрэг б?с нутгийн ихэнх орнууд 2022 оны эхний хагаст х?н амынхаа 60 гаруй хувийг вакцинжуулах боломжтой гэж ?зжээ. Энэ нь халдварыг нэг м?р арилгахг?й ч нас баралтыг эрс бууруулж, эдийн засгийн ?йл ажиллагааг сэргээх боломжийг олгох юм.
Гэсэн хэдий ч б?с нутгийн хэмжээнд КОВИД 19 цар тахлын даамжралыг арилгахын тулд д?рв?н чиглэлээр томоохон х?чин чармайлт гаргах шаардлагатай юм. ??нд: вакцинжуулалтын хамралтыг нэмэгд??лэхийн тулд иргэдийн вакцины эргэлзээ болон т?гээлтийн х?чин чадлын хязгаарлалтыг шийдвэрлэх; халдварыг хянахын тулд шинжилгээ, м?шг?лт болон тусгаарлалтын ?йл ажиллагааг сайжруулах; вакцины импортын хараат байдлыг бууруулахын тулд б?с нутгийн хэмжээнд вакцины ?йлдвэрлэлийг нэмэгд??лэх; м?н эр??л мэндийн тогтолцоогоо бэхж??лж, тус вирусийн халдвар дарагдахг?й байх эрсдэлд чиглэн бэлтгэл хангах явдал болно. Тэр дундаа эдийн засгийн чадамж сул орнуудын хувьд дээрх чиглэлээр авч хэрэгж??лж буй х?чин чармайлтыг олон улсын тусламжаар дэмжих шаардлагатай байна.
Эрчимтэй вакцинжуулсны ?р д?нд б?с нутаг дундаа Монгол Улс х?н амынхаа 60-аас дээш хувийг б?рэн вакцинжуулсан хоёр улсын нэг болоод байна. Вакцинжуулалтыг ?р д?нтэй явуулсны зэрэгцээ дэлхийн эдийн засгийн т?л?в ?мн?х оноос сайжирч, засгийн газраас эдийн засгийг дэмжих олон х?т?лб?р, арга хэмжээг авснаар Монгол Улсын эдийн засаг сэргэж 2021 онд 4.5 хувиар, 2022 онд 5.2 хувиар ?с?х т?с??л?лтэй байна. Харин, цар тахлын шинэ давлагаа ??сч, 2021 оны 2-р улиралд эдийн засгийн ?с?лт саарсан, хилийн боомт дээрх гадаад худалдааны саатал удаан ?ргэлжилж байгаа зэргийг харгалзан ?зээд бусад улсуудын адил Монголын эдийн засгийн ?с?лтийн т?с??ллийг ?мн?х??с бууруулаад байна.
“Засгийн газраас олгож буй дэмжлэг нь ядуу иргэдийн хувьд цар тахлаас ??дэлтэй орлогын алдагдлыг нь н?х?х боловч эдийн засгийн сэргэлт удааширч, х?нсний б?тээгдэх??ний ?нэ нэмэгдэж байгаа зэргийг харгалзан ?звэл ?рхийн ?р зээл нэмэгдэж, урт хугацаанд ?рх гэрийн эр??л мэндэд с?рг??р н?л??лж, тэр дундаа х??хд??д шим тэжээлийн дутагдалд орох вий гэдэг зовнилыг бий болгож байна” гэж Дэлхийн банкны Монгол Улс дахь суурин т?л??л?гч Андрей Михнев хэллээ. “Тийм ч учраас цар тахлыг хумьж, гадаад орчны харьцангуй таатай н?хц?лийг ашиглан эдийн засгийн сэргэлтийг бэхж??лэхийн зэрэгцээ т?свийн шинжтэй дэмжлэг, зарцуулалтуудыг аажмаар бууруулах нь Монгол Улсын хувьд тулгамдсан асуудал болоод байна. Их хэмжээний т?свийн шинжтэй зарцуулалт нь далд ?рийг нэмэгд??лэх, гадаад орчны тэнцвэрийг алдагдуулах эрсдэлтэй юм”.
КОВИД-19-ийн тархалтыг дарахаас гадна эдийн засгийг эрчимж??лж, х?ртээмжтэй болгох цогц стратеги шаардлагатай байна. Уг хямралаас гарч буй нэг эерэг тал болох технологийн хурдацтай хэрэглээ нь х?д?лм?рийн б?тээмжийг дээшл??лж, боловсролыг ардчилж, т?рийн байгууллагуудыг ??рчл?х боломжтой болохыг энэх?? тайланд тодорхойлсон байна. Энэх?? эерэг н?л??г дэмжих бодлогын шинэчлэл??д м?н шаардлагатай юм. Тухайлбал, дэвшилтэт технологийг бизнестээ нэвтр??лэхэд шаардлагатай ур чадварыг бизнес эрхлэгчдэд эзэмш??лэхийн зэрэгцээ худалдаа, х?р?нг? оруулалтад нээлттэй; бизнес эрхлэгчид шинэ технологийг нэвтр??лэх х?ш??ргийг бий болгоход чиглэсэн ?рс?лд??ний бодлогыг хэрэгж??лэх нь з?йтэй. Сургалт, заах ур чадварын чанар, сургалтын х?т?лб?р, агуулгын ач холбогдлыг сайжруулах зэргээр боловсролын салбарт олон жил х?лээгдэж буй шинэчлэлийг хэрэгж??лснээр боловсролын салбар дахь шинэ технологийн ?р ?г??жийг ил?? х?ртээмжтэй болгох боломжтой.
