Аксел ван Троценбург, Дэлхийн Банкны З??н Ази, Номхон Далайн б?сийн Дэд Ер?нхийл?гч
“Цаг цагаараа байдагг?й, цахилдаг х?х??р?? байдагг?йг” Монголын нэгэн з?йр ?г бидэнд сануулж байдаг. Нэг жил гаруйн ?мн?х?н Монголд ирснээс хойш эдийн засагт нь гарсан ??рчл?лт??дээс энэ з?йр цэцэн ?г хичнээн ?нэн болохыг харлаа. Тэр ?ед эдийн засгийн ?с?лтийг хоёр оронтой тоонд х?ргэсэн уул уурхайн огцом ?с?лт ид ?рн?н, ирээд?йд олох орлогыг хэрхэн зарцуулах болон ихээхэн хэрэгцээтэй байгаа х?ний болон биет капитал руу х?р?нг? оруулах тухайд ихээхэн анхаарал, х?чин чармайлт т?вл?рч байсан билээ.
?н??д?р тэрх?? огцом ?с?лт, т??нийг дагасан сэтгэл х??р?л хэдийн болоод ?нг?рс?н мэт санагдана. ?с?лт нэлээд удаашран, гадаадын шууд х?р?нг? оруулалт багассан, Монгол улс гадаад валютын н??цийн бууралт, улам б?р нэмэгдэж буй т?свийн алдагдлыг даван туулахыг хичээж байх зуур инфляци хоёр оронтой тоонд хэвээр байна.
??нд т??хий эдийн ?нэ буурсан, Монгол улсын худалдааны т?нш??дийн ?с?лт удааширсан зэрэг гадаад х?чин з?йлс ч хувь нэмрээ оруулсан. Зах зээлийн х?чин з?йлст эмзэг байдаг нь байгалийн баялагт т?шиглэсэн эдийн засагтай б?х улс орнуудад тулгарч буй эрсдэл юм. Байгалийн н??ц?д тулгуурласан эдийн засгийн м?чл?гт шинж чанарыг амжилттай удирдахын тулд эдийн засаг сайн байх ?ед т?свийн сахилга батыг хатуу сахих нь чухал. Цагийн сайнд сахилга батыг чанд м?рдс?н, байгалийн баялаг ихтэй улс орнууд байдал хэц??дэх ?ед зайлшг?й тулгарах эдийн засгийн ?гс?лт, уруудалтыг даван туулах ил?? н??ц бололцоо, хувилбартай байдаг. Хэлэхэд амар ч хийхэд хэц?? гэгчээр эдийн засаг эрчимтэй ?сч байх ?ед энэ сайхан цаг т?гс?х тухай хэн ч т?с??л?хийг х?сдэгг?й. Гэвч ийм цаг ирэхэд ирээд?йнхээ т?л?? хуримтлал хийж чадсан улс орнууд л байгалийн н??ц?д тулгуурласан эдийн засгийн ?с?лт, бууралтыг ил?? удирдаж чаддаг.
Ийм стратегийн гол ц?м нь байгалийн н??цийг ид ашиглах ?ед олсон нэмэлт ашгийг ухаалгаар, ?р ашигтай хэрэглэх итгэлийг бий болгох шаардлага юм. Ийм итгэлийг олж авах нь амар биш, б?х улс орнууд ??ний т?л?? ихээхэн чармайх хэрэгтэй болдог, гэхдээ хийж чадах з?йлс бий. Монгол улс засаглалын тухайд аль хэдийн х?рсэн ахиц дэвшлээ г?нзгийр??лэх нь нэн чухал. Ил тод байдлыг бэхж??лэх, ашиг сонирхлын з?рчлийг удирдах, авлигатай тэмцэх зэрэг нь байгалийн баялагт т?шиглэсэн макро эдийн засгийг зохистой удирдах улс т?р, нийтийн з?вшилц?лд х?рэхэд чухал тэрх?? итгэлийг бий болгоход тусална. Эцэст нь, х?гжил гэдэг бол х?м??сийн тухай, х?н амын амьдралын сайн сайхан байдлыг сайжруулах тухай асуудал юм. Эдийн засгийг т?р?лж??лснээр байгалийн н??цийн ?с?лт-бууралтын м?чл?гийн далайцыг бууруулаад зогсохг?й, эдийн засгийн ?с?лт болон ажлын байр бий болгох, ядуурлыг бууруулах явдал, м?н итгэлийн хоорондын уялдааг бэхж??лж ?гн?.
Дуулгах сайн з?йл гэвэл ??нийг хэрэгж??лэх боломжтой бодлогын хувилбарууд байдаг. Байгалийн баялгийн ?р ?г??жийг х?н амдаа урт хугацааны туршид оновчтой х?ртээх бодлогыг хэрхэн ил тод, амжилттай хэрэгж??лж болохыг Чили, Норвеги зэрэг улс орнууд харуулсан билээ. ??нээс гадна, Монгол Улс ийм х?чин чармайлт гаргахдаа Дэлхийн банк зэрэг хоёр талын болон олон талт т?нш??дийнхээ дэмжлэгт найдаж болно.
Х?м??сээ ядуурлаас гарахад нь тусалдаг, Монголын х?гжлийн ?р шимийг нийт х?н ам нь х?ртдэг, олон талт эдийн засгийн ?с?лт?? дахин сэргээх боломж Монгол улсад бий. ??ний тулд хамтын х?ч чармайлт гарган, макро эдийн засгийн тогтвортой байдлыг сэргээх, эрх з?йн зохицуулалтын шинэчлэлийг сайжруулах, олон улсад ?рс?лд?х чадварыг дээшл??лэхэд чиглэсэн цогц бодлого хэрэгж??лэх шаардлагатай. Ийнх?? х?чин з?тгэсний хариуд цахилдаг дахин х?хр?х болно.
