Pojedina?no mentorstvo i grupne obuke sa prakti?nim poukama unaprijedili su vje?tine i pove?ali samopouzdanje inovativnih malih i srednjih preduze?a
BE?, 26. april 2023. ¡ª Inovativna profitabilna mala i srednja preduze?a (MSP) iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Kosova, Sjeverne Makedonije i Srbije kojima je pru?ena kombinacija majstorske edukacije, mentorstva i obuke za izgradnju odnosa sa klijentima i upotrebu alata digitalnog marketinga, poput optimizacije stranica za pretra?iva?e, zna?ajno su pove?ala broj svojih klijenata u odnosu na MSP koja su poha?ala samo op?u obuku na iste teme, utvr?eno je tokom istra?ivanja Svjetske banke, koje je finansirala Evropska unija i ?iji su nalazi predstavljeni danas u Be?u.
U studiji, pod naslovom , utvr?eno je da je 30 sati grupne virtuelne obuke i 5 individualnih virtuelnih mentorskih sesija dovelo do zna?ajnog pove?anja broja klijenata u odnosu na sli?na MSP kod kojih je edukacija podrazumijevala ?etiri sata obuke podijeljene na tri webinara u kojima su ove teme obra?ene samo povr?no.
Firme koje su dobile kompletnu obuku unaprijedile su svoje digitalno prisustvo tako ?to je potencijalnim stranim kupcima olak?ano da saznaju za njihovu ponudu i da ih kontaktiraju. Firmama koje su dobile kompletnu obuku tako?er su porasli izgledi za 10 procentnih poena da se pojave na prvoj stranici rezultata pretrage a pobolj?ale su i svoje stranice na Facebooku tako ?to su za 15 procentnih poena uve?ale mogu?nost objavljivanja sadr?aja na engleskom jeziku, za 10 procentnih poena uve?ale mogu?nost kori?tenja specijalnih ponuda i za 6 procentnih poena uve?ale mogu?nost objavljivanja pri?a i svjedo?enja klijenata. Godinu dana nakon pokretanja programa, ove firme su zna?ajno uve?ale broj klijenata.
Jedan od klju?nih izazova s kojima se suo?avaju inovativna mala i srednja preduze?a jeste akvizicija klijenata. Taj problem je posebno izra?en u zemljama kao ?to su dr?ave Zapadnog Balkana, gdje doma?a potra?nja za specijalizovanim uslugama i proizvodima mo?e biti ograni?ena. Izvoz u ve?e i bogatije zemlje nudi mogu?e rje?enje, ali prodor na inostrana tr?i?ta podrazumijeva zna?ajne prepreke, a malim firmama mogu da nedostaju vje?tine i samopouzdanje potrebni za nastup pred stranim kupcima.
Cilj ove studije bilo je testiranje uspje?nosti programa pod nazivom PowerUp i njegove sposobnosti da pomogne firmama da se oporave od pandemije COVID-19, pro?ire svoja tr?i?ta i pove?aju obim izvoza.
¡°Ekonomski i investicioni plan i Inovaciona agenda za Zapadni Balkan nagla?avaju va?nost ja?anja konkurentnosti poslovnog sektora u regionu i promociju inovativnih ekosistema,¡± izjavio je Holger Schroeder, ?ef odjela Regionalnih Programa i Ekonomskog i investicionog Plana za Zapadni Balkan, pri Generalnoj direkciji za susjedstvo i pregovore o pro?irenju Evropske komisije. ¡°PowerUp studija identificira pristupe kako MSP mogu da unaprijede svoj kapacitet za promjene i otpornost na krize kroz inovacije i digitalizaciju. Studija tako?er otkriva pozitivan efekat i koristi online treninga za firme sa razli?itim potrebama na regionalnom nivou.¡±
¡°U neposrednoj blizini jedinstvenog evropskog tr?i?ta i va?nih trgovinskih puteva, Zapadni Balkan ima potencijal da postane prirodni centar inovacija i poduzetni?tva,¡± rekla je Xiaoqing Yu, direktorica Svjetske banke za Zapadni Balkan. ¡°Programi kao ?to je PowerUp pokazuju investitorima i vlasnicima preduze?a zna?ajan potencijal za rast koji MSP mogu da imaju kada unaprijede vje?tine potrebne za pove?anje prodaje na stranim tr?i?tima. Tako?er, pokazuje i gra?anima koji mogu da budu zainteresovani za pokretanje sopstvenog posla da je uspjeh mogu? i da ne moraju da se oslone samo na sebe.¡±
Program PowerUP pokrenut je u septembru 2020. U njemu su mogla u?estvovati inovativna mala ili srednja preduze?a koja su ve? ostvarivala prihode. Prosje?an (srednji) broj zaposlenih bio je 17,6 (8). Ve?ina ovih firmi poslovala je u sektorima usluga i B2B (primjera radi, proizvodile su prilago?ena softverska rje?enja ili pru?ale stru?ne usluge poput konsaltinga u oblastima prava i energetike). Jedna ?etvrtina poslovala je u prera?iva?koj industriji i proizvodila specijalizirane proizvode. ?ak 71% ovih firmi ve? su bili izvoznici, a glavni izazov im je bio sticanje novih klijenata i pove?anje obima izvoza.
Za u?e??e u programu odabrano je ukupno 225 firmi koje su metodom slu?ajnog izbora podijeljene na dvije grupe. Prvoj, eksperimentalnoj grupi od 113 preduze?a odr?ano je 30 sati grupne obuke putem aplikacije Zoom i pet individualnih virtuelnih sastanaka sa konsultantima za menad?ment. Tokom obuke, zna?ajan naglasak bio je stavljen na izgradnju odnosa sa klijentima i tr?i?tima i kori?tenje alata digitalnog marketinga (kao ?to je optimizacija stranica za pretra?iva?e), a odr?ane su i posebne edukativne sesije o ljudskim resursima, finansijskom upravljanju i predstavljanju poslovnih ideja. S druge strane, kontrolnoj grupi od 112 firmi odr?ana su tri webinara, u ukupnom trajanju od ?etiri sata, u kojima su ove teme obra?ene samo povr?no.
¡°Investitori ?esto tra?e lidere preduze?a koje je lako podu?avati,¡± ka?e Maja An?elkovi?, vi?a savjetnica Svjetske banke za privatni sektor. ¡°Ovaj program treninga pokazao je da inovativne firme sa Zapadnog Balkana ne samo da ?ele da u?e, ve? su sposobne i da brzo primijene nova znanja da bi se prilagodile na ?okove potra?nje, kao ?to je bio onaj izazvan pandemijom COVID-19.¡±
Studijom su identificirane i oblasti za unaprje?enje ovakvih programa u budu?nosti:
- Potrebno je pobolj?ati ciljanje i izbor firmi. Heterogenost preduze?a u pogledu djelatnosti, veli?ine i stadija ?ivotnog ciklusa ote?ala je izradu sadr?aja kojima se zadovoljavaju potrebe svih firmi ¨C ali, u malim zemljama, u svakom sektoru ?esto posluje veoma mali broj firmi, te je potrebno vi?e istra?ivanja o tome kako ostvariti ravnote?u izme?u specifi?nosti obuke i obuhvata ve?eg broja kompanija.
- U?i, prakti?niji sadr?aji mogu biti bolji izbor od nastojanja da se pokriju sve teme. Najbolje je prihva?en konkretan sadr?aj koje su firme mogle neposredno da primjene, poput kori?tenja optimizacije stranica za pretra?iva?e.
- Mje?oviti program mo?e biti korisniji od obuke koja se odr?ava isklju?ivo putem interneta ili isklju?ivo u?ivo.
Kontakti:
U Beogradu: Gordana Filipovi?, ?gfilipovic@worldbankgroup.org???
U Pri?tini: Lundrim Aliu, laliu1@worldbank.org
U Sarajevu: Jasmina Had?i?, jhadzic@worldbank.org
U Tirani: Ana Gjokutaj, agjokutaj@worldbank.org
U Skoplju: Anita Bo?inovska, abozinovska@worldbank.org
U Washingtonu: Christopher Walsh, cwalsh@worldbankgroup.org
