ANKARA, 22 Mart 2022 ¨C D¨¹nya Bankas? ¡°T¨¹rkiye¡¯de B¨¹y¨¹me i?in K¨¹resel De?er Zincirlerinden Yararlanmak¡± ba?l?kl? yeni bir rapor yay?nlad?. T¨¹rkiye¡¯nin g¨¹?l¨¹ ekonomik b¨¹y¨¹meyi sa?lamak ve s¨¹rd¨¹rmek i?in k¨¹resel ¨¹retim a?lar?na kat?l?m?n? nas?l art?rabilece?ini de?erlendiren rapor, Banka taraf?ndan temel kalk?nma konular? hakk?nda d¨¹zenli olarak haz?rlanan ?lke Ekonomik Memorandumu (CEM) rapor dizisinin bir par?as?n? olu?turmaktad?r.
B¨¹y¨¹me i?in K¨¹resel De?er Zincirlerinden Yararlanmak konulu CEM raporunda, T¨¹rkiye¡¯de k¨¹resel de?er zincirlerine (KDZ) artan kat?l?m?n, ¨¹lkenin katma de?erli ihracat?ndaki art?? ile paralel ilerledi?i belirtilmektedir. Ayr?ca, KDZ¡¯nin bir par?as? olan T¨¹rk ihracat??lar?n, daha verimli ve b¨¹y¨¹k ?l?ekli i?verenler olma e?ilimi g?sterdikleri, ortalama bir yerli ?irkete g?re iki kat daha verimli olduklar? ve d?rt kat daha fazla ?al??ana sahip olduklar? tespit edilmektedir.
KDZ tedarik zincirlerine kat?l?m artm?? olmas?na ra?men, T¨¹rkiye¡¯nin KDZ tedarik?ilerinin verimlilik art??lar? sa?layabilmek i?in yapabilecekleri daha ?ok ?ey mevcuttur. Geli?mi? imalat ve hizmet KDZ¡¯lerinde uzmanla?m?? di?er ¨¹lkeler ile kar??la?t?r?ld???nda, T¨¹rkiye¡¯nin k¨¹resel de?er zincirlerine kat?l?m? halen nispeten d¨¹?¨¹k d¨¹zeydedir, ¨¹r¨¹nlerinin sofistikasyon d¨¹zeyi ve yenilik?ilik d¨¹zeyi s?n?rl?d?r.
Raporda T¨¹rkiye¡¯nin ihracat ve KDZ¡¯lere kat?l?m? artt?rmak i?in b¨¹y¨¹k bir potansiyele sahip oldu?u vurgulanmaktad?r. ?hracat miktar? b¨¹y¨¹k olsa da, halen potansiyel ihracat seviyelerinin y¨¹zde 50 alt?ndad?r ve y¨¹ksek teknoloji ¨¹r¨¹nleri ve KDZ'ler ?zellikle umut vaat etmektedir. KDZ art???n? kolayla?t?rmak i?in, T¨¹rkiye'nin k¨¹resel olarak piyasa eri?imini iyile?tirmesi ve ?zellikle hizmet ticaretinin ?n¨¹ndeki engelleri azaltarak AB gibi b¨¹y¨¹k ortaklarla ekonomik entegrasyonu derinle?tirmesi gerekmektedir. Genellikle KDZ ba?lant?l? do?rudan yabanc? yat?r?m ?eken lider ?irketler, KDZ kat?l?m?n? ve verimlili?i art?rmada kilit rol oynarlar.
D¨¹nya Bankas? T¨¹rkiye ?lke Direkt?r¨¹ Auguste Kouame raporun yay?nlanmas? vesilesiyle yapt??? a??klamada ?unlar? vurgulad?: ¡°T¨¹rkiye¡¯nin uygun co?rafi konumu, ekonomik altyap?s?na yapt??? yat?r?mlar, g¨¹?l¨¹ ve ?e?itlilik arz eden ?zel sekt?r¨¹, imalat KDZ¡¯lerinde g¨¹?l¨¹ bir mevcudiyet sa?lamas?ndaki ?nemli fakt?rler olmu?tur. Bili?im Teknolojisi altyap?s?na, ara?t?rma ve geli?tirme faaliyetlerine yap?lacak ilave yat?r?mlar, bilim ve teknoloji m¨¹fredat?n?n g¨¹?lendirilmesi ve k?z ?ocuklar? i?in bilim, teknoloji, m¨¹hendislik ve matematik e?itimi ¨¹zerinde daha fazla odaklan?lmas?, y¨¹ksek teknolojili ve y¨¹ksek katma de?erli KDZ¡¯lere daha ¨¹st d¨¹zeyde kat?l?m sa?layabilmek i?in gereken ivmeyi kazand?racakt?r.¡±
Rapor ayr?ca ekonomik ve reg¨¹latif istikrar? sa?lamla?t?rman?n ve i? d¨¹zenlemelerine y?nelik kararl? ve isti?areye dayal? bir yakla??m?n, do?rudan yabanc? yat?r?mlar? ve di?er KDZ ba?lant?l? yat?r?mlar? artt?rabilece?ini ve k¨¹resel de?er zincirlerini geli?tirici etkileri destekleyebilece?ini vurgulamaktad?r.
Raporun yazarlar? aras?nda yer alan Ba? Ekonomist Hans Beck konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? belirtti: ¡°Devlet, piyasa bilgilerinin ula??labilirli?ini kolayla?t?rarak, ?irketlerin yeteneklerinin ve i?g¨¹c¨¹n¨¹n geli?tirilmesini destekleyerek ve finansmana eri?im ?er?evesini iyile?tirerek destek sa?layabilir.¡± Raporun bir ba?ka yazar?, Ba? Ekonomist David Knight ise ¡°Ancak ithalat engelleri, yerli girdiye y?nelik zorunluluk ve te?vikler gibi piyasa bozucu ?nlemler, T¨¹rkiye¡¯nin de?er zincirinde y¨¹kseldi?i bir s¨¹re?te daha az etkili ?nlemlerdir¡± dedi.
KDZ¡¯ler yurt i?ine de uzanabilirler ve ?irketlerin KDZ¡¯lere kat?lma yeteneklerini iyile?tirerek yerel ?irketlerin verimliliklerini artt?rabilir ve daha fazla istihdam yaratabilirler.
T¨¹rkiye¡¯nin ?e?itli co?rafi b?lgelerinde, k¨¹resel de?er zincirlerinin b¨¹y¨¹mesi ile istihdam sonu?lar?n?n iyile?mesi aras?nda bir ili?ki bulunmu?tur. Ancak faaliyet halen b¨¹y¨¹k merkezlerde yo?unla?maktad?r ve kad?nlar yetersiz olarak temsil edilmektedir.
